Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Wstęp.Niezamilkłemuzy
15
zwolnościowymiinstytucjamipolitycznymi9.Możnapowiedzieć,żeśrodo-
wiskotodążyłodowypracowaniaiwcieleniawżycieprogramuliberalnego
nacjonalizmuopartegonareligijnymodrodzeniurosyjskiejpaństwowości.
Tetrzyelementy:chrześcijaństwo,liberalizminacjonalizmdecydowały
oobliczucałegoruchu.
Odsamegopoczątkuplatformęideowąwydawnictwaipoglądymyśli-
cielijątworzącychokreślanojako"nowesłowianofilstwo”,"odrodzenie
słowianofilstwa”albo"neosłowianofilstwo”10.Wynikałotozarównozpoli-
tykiedytorskiej,którejjednymzzadańbyłoprzypominanieczytelnikom
orodzimejmyślifilozoficzno-religijnej,jakizfaktu,żepoczątkiwydawnic-
twaściślesplotłysięzpolemiką,jakąprowadziłośrodowisko"Puti”prze-
ciwkorosyjskimneokantystomzwiązanymzwydawnictwem"Musagiet”.
Ciostatniotwarciedeklarowalisięjakookcydentaliści,azatemtychpierw-
szychwnaturalnysposóbochrzczonosłowianofilami,tymbardziej,że
większośćznichnieukrywałakrytycznegostosunkudonowoczesnych
formcywilizacjizachodniej.Takiejednakokreśleniewzbudzałoopóridys-
kusjęwśródprominentnychprzedstawicieliruchu.TylkoErnzgadzałsię
bezżadnychzastrzeżeńnamiano"neosłowianofila”;BułgakowiIwanow,
mimowidocznychinklinacji,przyznalisiędoniegopóźniej,jużwtrakcie
wojny,wramachpolemikiwywołanejprzezBierdiajewa.Tenostatniwy-
raźniedystansowałsięzarównowobectakiejetykiety,jakisamegowydaw-
nictwaorazkręguosóbznimzwiązanych.Chciałzawszelkącenępozostać
myślicielemosobnyminiezależnym,niepoddającymsiępróbomzaszuflad-
kowania.Dotegodołączyłysięniesnaskinaturyosobistejipowszechnie
znanadrażliwośćBierdiajewa,cospowodowałojegoideoweitowarzyskie
rozejściesięześrodowiskiem"Puti”.Rozstaniusprzyjałarównieżdługa
podróżfilozofapoWłoszech.
TakżeTrubieckojgwałtownieoponowałprzeciwkookreślaniujegopo-
glądówjakosłowianofilskichizrównąmocąodżegnywałsięodpojęcia
nacjonalizmu.Byłpodtymwzględemwiernymkontynuatoremswegomi-
strzaiprzyjaciela,WłodzimierzaSołowjowa.KsiążęEugeniuszuważał,że
słowianofilstwoskładasię"wtrzechczwartychzeszkodliwychiluzji”,
przeciwkoktórymwalczy,atylkowjednejczwartejstanowidziedzictwo
godnekontynuacjiirozwoju.Stanowczopodkreślałprzytymswójkrytycz-
nydystanswobecwspółpracowników:
9FundatorkąimecenasemwydawnictwabyłaMargaritaKiriłłownaMorozowa(1873-1958),
którawliściedoE.Trubieckoja(opróczkwestiiideowych,politycznychiwydawniczychłączyłich
wieloletni,skrzętnieukrywanyromans)pisała:"Zadanieokreślenianaszegonarodowegooblicza,
tozadanie»Puti«”.Zob.Wzyskujuszczijegrada.Chronikaczastnojżyznirusskichrieligioznychfiłosofow
wpis’machidniewnikach,Moskwa1997,s.431(listzpoczątku1912roku).
10Je.Gollerbach,Kniezrimomu…,s.57,10iin.Interesującącharakterystykęneosłowianofil-
skichtendencji"Puti”przedstawiłgłównyreprezentantopozycyjnegonurtuneookcydentali-
stycznegoFiodorStiepun.Zob.F.A.Stiepun,Proszłojeibuduszczejesławianofilstwa[w:]idem,
Soczinienija,Moskwa2000.
