Treść książki

Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
elementemwarsztatupisarskiego,aletakżewyznacznikiempokoleniowej
tożsamości.Tworzenieutworówautentycznych,wyrażającychjaktwierdzi-
łaBaumelsytuacjępiszących,relacjonującychichkondycjęemocjonalną
iegzystencjalnąuparciepodporządkowywanodawnymambicjom.Oznacza
to,żekunsztwkreowanejsztuceliterackiejnietylkoniezakłamywałobrazu
doświadczaniażydowskiegolosu,alebyłświadomiewybieranymjęzykiem
mówieniaosobiesamym.Byciepisarkąipisarzem,comożnazrozumieć,
czytającomawianedzieła,nieoznaczałozawodu,alesztukę(amożenawyk)
obcowaniazrzeczywistością.
Takprzedstawiającasięsytuacjaliteraturypozwalarównieżzrozumieć,na
czympolegaobserwowanawliteraturzewęgierskiejpisanejprzezżydowskich
autorówdetabuizacjaZagłady.Zjawiskototrwadowspółczesności(dominuje
takżewtwórczościdrugiegoitrzeciegopokolenia),awzięłoswójpoczątek
wutworach,któreinterpretujęwniniejszejmonografii,czyliwliteraturzelat
1944-1948,ioznaczakonsekwentneprzekraczanieramestetycznegodecorum
orazprezentowaniedoświadczeń,obrazówczyprzeżyćmogącychnawet
wliteraturzepozawojennejbudzićkontrowersje.Donichzaliczyćmożna
opisycielesnościkobietyciężarnejwczasienalotówczyudawaniestrażniczki
komandaidoprowadzeniedozgonuniemieckiegonoworodkawakciezemsty
zaśmierćwłasnychdzieci.
StrategiadetabuizacjiZagładywliteraturzewęgierskiejpolegałaipolega
naprogramowymwybieraniunieoczywistychgatunkówlubkategoriiestetycz-
nych,uważanychpowszechniezanieadekwatnedopodejmowanegotematu,
alewdużejmierzewynikałazeświadomościautorów,którzy,pamiętając
sytuacjęmniejszościżydowskiejwojczyźnie,wiedzieli,jakąwagęmatekst
poświęconydoświadczaniuprzemocyiponiżenia.Ichodwagaartystyczna
służyławzmocnieniuprzejrzystościintencji,najczęściejwiązałosiętozdo-
datkowymprzekazemmoralnymispołecznym,aczasaminawetbrzmiałojak
manifestskierowanydoludzkości.Wartosobieuświadomić,żetekstypierw-
szegopokoleniamusiałyzastąpićdebatęowojnieibyłyjedynymźródłem
wiedzynatematZagłady.Mimowielkiegociężaruodpowiedzialności,jaki
musieliodczuwaćwęgierscyautorzytworzącywlatach1944-1948,udałosię
imzachowaćbalanspomiędzynonszalancją,świadczącąowielkiejodwadze
artystycznej,aszacunkiemdlapomordowanych.Ichdziełaniezatarłygrozy
Zagłady,nierezygnowałyzocenmoralnych,alenieuwypuklałyteżprzesad-
niepozycjiautora,niesprawiły,żenlżejsze”gatunkipomagałyzbytłatwo
nwczućsię”wsytuacjebohaterów.Byłyartystycznąodpowiedziątwórcówna
warunkiichegzystencji.
Cociekawe,drugieitrzeciepokoleniepisarzy,naktórychniespoczywała
jużodpowiedzialnośćwynikającazimperatywuzaświadczaniaoZagładzie,
dopisałoniezwyklebogatymateriałkontynuującydziełoambitnychpionie-
23
WydawnictwoNaukoweUAMwszelkieprawazastrzeżone