Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
I.Rzymskafamiliawokresiearchaicznym
21
zstępniwchodzilipodichwładzę,afamiliawrozumieniumajątkupodle-
gałapodziałowi,jeślispadkobiercówbyłowielu.Wdziedziczeniubrały
udziałrównieżcórki21,leczniezyskiwałyonestatusugłowyrodziny,aich
swobodadysponowaniamajątkiemzarównointervivos,jakimortiscausa22
podlegałydalekoidącymograniczeniom.Podlegałyonebowiemopiece
(tutela)najbliższychkrewnychagnacyjnych23,którąwokresiearchaicznym
określanojakorodzajpotestas24.
Prawospadkowetworzymechanizmysukcesji,leczbezznajomości
realiówspołecznychniejesteśmywstanieokreślićichpraktycznejdonios-
łości.Niemożemyrozstrzygnąćjednoznacznie,czyarchaicznarodzina
zmagałasięzproblememnadmiarupotencjalnychsukcesorów25,cogroziło
21Wokresieklasycznymprzynależnośćcórekdokategoriisuiheredesniebudzi
wątpliwości,zob.G.3.2;jednakżewykluczenieodsprawowaniapotestasorazniemoż-
nośćwykonywaniaobowiązkówsakralnychsprawiają,żerodząsięwątpliwościco
dodziedziczeniakobietwokresiearchaicznym,por.ostatnioL.MONACO,Hereditas
emulieres.RiflessioniintemadicapacitdsuccessoriadelladonnainRomaantica,
Napoli2000,s.59in.,przemawiaprzeciwbrakzdolnościkobietdowykonywaniasacra.
22Sporządzanietestamentuprzezkobietyzob.L.MONACO,Hereditasemulie-
res…,op.cit.,s.149in.,autorkazdecydowaniezaprzeczamożliwościsporządzania
testamentuprzezkobietywokresiearchaicznym,przeciwnieJ.ZABŁOCKI,Appuntisul
testamentummulierisinetdarcaica,BIDR33-34/1991-1992,s.167in.,autordocho-
dzidowniosku,żekobietymogłysporządzaćtestamentyprzedzgromadzeniemludo-
wym(testamentumcalatiscomitis),ibidem,s.179,azatemjużodnajdawniejszych
czasów.
23M.ZABŁOCKA,Zanikanieinstytucjitutelamulierumwprawierzymskim,PK
30/1987,nr3-4,s.239in.
24Por.definicjęopiekizawartąwPaul.D.26.1.1pr.:nTutelaest,utServiusdefinit,
visacpotestasincapitelibero…”,A.WATSON,TheLawofPersonsintheLaterRoman
Republic,Oxford1967,s.102;wczasacharchaicznychopiekasłużyładokontroli
dyspozycjimajątkowychprzezagnatówkobietypoprzezudzielanieauctoritas,
A.WATSON,TheLawofPersons...,op.cit.,s.149;P.ZANNINI,Studisullatutelamulie-
rum,II,Profilistrutturalievicendestorichedell’istituto,Milano1979,s.63in.;
O.SACCHI,L’anticaereditdelatutela.Argomentiafavoredelprincipiod’identitd,
SDHI68/2002,s592in.,autortenuzasadniatezę,żearchaicznatutelabyłarówno-
znacznazprawemdodziedziczeniemtutora.
25E.GINTOWT,Rzymskieprawoprywatnewepocepostępowanialegisakcyjnego
(oddecemwiratudolexAebutia),Warszawa1960,s.33,nota12(reprintwopracowaniu
W.Wołodkiewicza,Warszawa2005),uważa,żewRzymiearchaicznymprzyrostnatu-
ralnybyłwielki,nacowskazująimionaoznaczonecyfrą,np.Decimus;rozładowanie
