Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
22WojciechMorawskiOdmarkidozłotego
SKARBOWOŚĆ
1.ZABÓRROSYJSKI
WpierwszejpołowieXIXwiekuKrólestwoPolskiecieszyło
sięsamodzielnościąskarbową,zlikwidowanąw1869rokuwra-
machrepresjipopowstaniustyczniowym.Zlikwidowanowówczas
KomisjęRządowąPrzychodówiSkarbu,aKrólestwoPolskiezo-
stałopodporządkowanerosyjskiemuaparatowiskarbowemu.Skła-
dałysięnaniegoizbyskarboweigubernialnezarządyakcyz,kon-
trolowaneprzeztrzyizbykontrolne:wWarszawie,Lublinie
iŁomży.MimotoKrólestwoPolskiezachowałopewnetradycyj-
neodrębności.Zpunktuwidzeniaskarbowegobyłoonopłatni-
kiemnetto,tzn.sumypobieraneprzezpaństworosyjskiezawsze
przewyższaływydatkiczynionewKrólestwie.Byłotoprzejawem
finansowejeksploatacjikraju.
Tradycyjnypodziałpodatkówpoleganarozróżnieniupodat-
kówbezpośrednichipośrednich.Bezpośrednietotakie,wprzy-
padkuktórychurządskarbowyznazimieniainazwiskapodatnika
(np.współczesnyPIT);pośredniezaśtotakie,którewtenczyinny
sposóbDwchodzą”wcenyróżnychdóbridlategopłaconesąano-
nimowo—urządskarbowywie,żedostał,aleniewieodkogo(np.
współczesnyVAT).Otóżzupełnieinnyjestkontekstspołecznytych
dwóchrodzajówpodatków.Podatkibezpośredniepłaconesąra-
czejprzezbogatszych;wuproszczeniu—imktośbogatszy,tym
więcejpłaci.Podatkipośredniewzasadziepłaconesąprzezwszyst-
kichporówno,niejestbowiemtak,żektośstorazybogatszywypa-
lastorazywięcejtytoniu,konsumujestorazywięcejsolilubwypija
storazywięcejalkoholuniżbiedniejszy.Ponieważbiedniibogaci
płacątylesamo,dlabiednychstanowitorelatywnieznaczniewięk-
