Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
stwapolskiego.Ojczyznawielonarodowościowastawałasięojczyznąjed-
negojużtylkonarodu,zduchapiastowskiego,państwaniemalmonolitycz-
negopodwzględemnarodowym,któreniemusiobawiaćsięwewnętrznych
napięć,separatyzmów,ksenofobii,antysemityzmu.Realiazweryfikowały
tenfakt1.
Rzeczywistośćtutajopisywananiemajednakcharakterustrictehisto-
rycznego,choćhistoryczneodniesieniaiwątkisąewidentneiniezbędne
–stanowiąważnetłodlarozważańsocjologicznych2.
ObraznŻyda”wkulturzeeuropejskiejtotematzewszechmiarszeroki.
DlategoteżświadomiezawężamgodoXXwieku,dospecyfikiirealiów
polskich(doichpolitycznego,kulturowegoireligijnegokontekstu).Należy
dodaćzcałąmocą,iżanalizętęprowadzę,jeślimogętakpowiedzieć,nie
tylewklasycznymrozumieniurelacjinswój”–nobcy”,ileraczejomawiam
proces,którynazwałem–odobcościdosymulakrum.Zasadniczympunk-
temodniesieniajestpytanie–jakspołeczniekształtowanybyłobrazży-
dowskiejnmniejszości”wdobienowoczesnej?Jakomiejsceanalizywybra-
łemPolskęwrazzjejdominującąreligią.DlaczegowięcŻydzistalisię
przedmiotemmoichbadań?
PrzedmiotemmoichanalizsąŻydzidlatego,iżstalisięoni,nietylko
moimzdaniem3,nsymbolemobcości”,ściślejednakpowiązanymzespo-
łeczeństwemautochtonicznymijegokulturą(nobcością”wpisanąwkul-
turędominującą).Niejesttojednakanalizastereotypówiichempiryczne-
gobadania;tutakże,wydajesię,jużnicnowegopowiedziećniemożna.
Pozatymniepokoićmożejednostronnośćschematycznejtestomanii,jak
mawiałPitirimSorokin,iuproszczonegoempiryzmuwsocjologicznych
1StudiazdziejówŻydówwPolsce;materiałyedukacyjnedlaszkółśrednichiwyższych,
Z.Borzymińska,A.Żbikowski,R.Żebrowski(red.),ŻydowskiInstytutHistoryczny,War-
szawa1995,t.1-2;NajnowszedziejeŻydówwPolscewzarysie(do1950roku),J.Toma-
szewski(red.),WydawnictwoNaukowePWN,Warszawa1993.Ciekawejestto,iżHolo-
kaustmożesięjawićwkulturzeludowejjakozdarzeniemityczne.Patrz:J.Rak,Z.Grębec-
ka-Ćwiek,Karaopatrznościjakocud,nKonteksty.Antropologiakultury,etnografia,sztuka”
1998,nr1.
2Wksiążcetejniemniejopieramsięnatrzechhistorycznychokresach.Opisujęproces
kształtowaniasięobrazunŻyda”wdwudziestoleciumiędzywojennym(choćnawiązujętakże
dookresuprzełomuXIXiXXwieku);odsyłamteżdohistorycznegookresuMarca’68;kończę
zaśnaomówieniuprzełomuXXiXXIwieku.Sątookresywyjątkoweicharakterystyczne
tylkodlaPolski.
3A.Cała,WizerunekŻydawpolskiejkulturzeludowej,OficynaNaukowa,Warszawa
2005(wyd.poprawione).Patrzszczególnierozdziałpierwszy:nObcośćjakokategoriakultu-
ry”,s.13-18.
12
