Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
I.Narodzinyhistoriizsekularyzowanej:BossuetiWolter
17
refleksyjnepoświeconerozwojowireligiiorazimperiom.Kon-
cepcjahistoriiorazsposóborganizacjimateriałówsąwciążtakie
samejakuśw.Augustyna.Rozwójreligii,opisanywczęści2,
odpowiadaświętejhistoriiAugustiańskiegoCivitasDei,rewo-
lucjaimperiówzaś,przedstawionawczęści3,świeckiejhistorii
Orozjusza.DlaBossuetawXVIIwieku,podobniejakdlaśw.
AugustynawwiekuV
,uniwersalnycharakterhistoriimaswoje
źródłowprocesieprowadzeniarodzajuludzkiegopodprzewod-
nictwemOpatrznościwkierunkujedynejprawdziwejreligii.Hi-
storiaIzraela,zesłanieChrystusaorazhistoriaKościołastanowią
prawdziwieznaczącewydarzeniawhistoriiludzkości,podczas
gdyświeckahistoriazprzynależnymidoniejprzemianamice-
sarstwajestjedynieźródłemprzeciwnościlosudlaIzraela,zktó-
rychludwybranymaczerpaćnaukę,orazstanowiokresprzy-
gotowawczydoostatecznegotriumfuKościoła1.Opublikowany
w1681rokuDiscourspokazuje,żenawetwtakpóźnychczasach
uniwersalnainterpretacjahistoriiwciążmusiałasięgaćpopa-
triarchalnywzóritopomimointensywnegorozwoju,jakistałsię
udziałemmonograficznejhistoriiświeckiej,podążającejśladem
XVI-wiecznychhumanistów.Chociażświeckahistoriawkroczy-
łaczęściowonaterentradycyjnychrelacjihistorycznych,żaden
historyknieośmieliłbysięwówczas,wświetlenastrojówreligij-
nychożywionychnanowoduchemreformacjiikontrreformacji,
podważyćchrześcijańskiejideiuniwersalności2.
1Zob.zwłaszczapunkt3:nAinsitouslesgrandsempiresquenous
avonsvusurlaterreontconcourrupardiversmoyensaubiendelareligion
etàlagloiredeDieu,commeDieumêmel’adéclaréparsesprophètes”
nTakwięcwszystkiewielkieimperia,któredotychczasistniałynaziemi
rywalizowałyzesobąnaróżnesposobydladobrareligiiichwałyBoga,tak
jakBógsampowiedziałzapośrednictwemJegoproroków”;przyp.tłum.]
(Bossuet,TexteschoisisetcommentesparH.Bremond,Paris1913,t.2,
s.58).
2Jedynąpoważnąpróbąnapisaniahistoriiświataprzedrokiem1700
jest,zperspektywyhumanistycznej,dziełoEnneady(1498-1504)Sabel-
licusa.Rodzącysięhumanistycznyuniwersalizmdasięjednakzauważyć
jedyniewprzeniesieniumetodBruniegonaanalizęgłównegotematupracy,
któryzazwyczajpodejmowanowramachhistoriiświętej.Pomijającten
punkt,dziełoniewprowadzażadnychkonstruktywnychidei.Więcejinfor-
macjinatemattegoproblemuznajdzieczytelnikwpracyEduardaFuetera,
GeschichtederneuerenHistoriographie,wyd.3,Műnchen-Berlin1936,
