Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
16
DamianPluta
AugustSułkowskisłynąłzwystawnegostylużycia,częstegoorga-
nizowaniabalówipolowań,comiałoprzykrekonsekwencjedlajegofor-
tuny,którazrokunaroktopniaławzastraszającymtempie.Zaciągane
wberlińskichbankachiniespłacanedługiskutkowałyprzejmowaniem
kolejnychdóbrprzezwierzycieli.ByłzałożycielemOrdynacjiKsiążąt
Sułkowskich,którejcałymajątekpowygaśnięciuliniimiałprzejśćna
celeedukacyjneKEN.Taksięjednakniestało,gdyżrodzinnedobra
przejęliwrekompensaciezadługipruscybankierzy12.
DogronazłodzieipublicznegogroszadołączyłAdamPoniński,mar-
szałeksejmurozbiorowego1773–1775ipodskarbiwielkikoronny,któ-
regowkładjakoczłonkaKENwdziełoreformyedukacyjnejbyłżaden13.
ZresztąwskładKENwszedłwyłączniedziękipoparciuStanisława
Augusta,któryręczyłzajegonieposzlakowanąuczciwość.Lossprzyjał
Ponińskiemu.Jużw1767rokujakoprzywódcakonfederacjiradomskiej
czerpałkrociowezyskizferowaniaprzekupnychwyrokówsądowych.
Całyzdobytyzaśzgrabieżymajątekprzegrałwkartyibyłgotówjako
politykzaprzedaćsiękażdemu.Mimoswejwręczlegendarnejrozrzut-
ności,pospłaceniuogromnychdługów,dysponowałw1775rokuaż
3mlnzłp14.OstateczniezostałpłatnymagentemRosji,zacootrzymy-
wałrocznie24tys.dukatów.ZadziałalnośćnaszkodęRzeczypospolitej,
pobieraniepensjizagranicznejorazkupczeniedekretami,skazanogo
w1790rokunawygnanie,pozbawiającjednocześniewszelkichtytułów.
Dodaćnależy,iżzarównoPoniński,Sułkowski,jakiMassalskibylina
tylebezczelniwpogonizadostojeństwami,żekuwłasnejśmieszności
kazalisięogłosićksiążętami.PozostaliczłonkowieKENokazalisięak-
tywnymidziałaczamiwjejstrukturach,zajmowalisięprocesemreform
izmianwówczesnymszkolnictwie,zniewątpliwympożytkiemdlaoj-
czyzny.
Majątekjezuickiwdarzedlaoświaty
Stanbadańnadkwestiąprzejmowaniamajątkupojezuickiegonie
przedstawiasięzadowalająco.Obfitaliteraturazwiązanazdziałalno-
ściąKENniewyczerpujebowiemcałościzagadnienia.Wciążpozostaje
wieleluk,wymagającychwnikliwychbadańźródłowychianalizyzgro-
madzonegomateriałufaktograficznego,dotkliwieodczuwalnyjestbrak
12http://www.zamkipolskie.com/rydz/rydz.html[datadostępu:8.05.2008].
13Ibidem,s.236.
14A.Jobert:KomisjaEdukacjiNarodowej…,s.52.
