Treść książki

Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
2.Wyobraźniawstrukturachpoznawczych
sięonenamodel,którynabierakształtuwewspółczesnych,estetycznych
ihermeneutycznychteoriachwyobraźni.Kantowskieustaleniarezonują
wkoncepcjachsztukiipercepcjizmysłowejtam,gdziepróbujesię
uchwycićsplottego,cobierneiaktywnewdoświadczeniuiporządko-
waniuświata;tam,gdziepróbujesięopisaćznaczeniotwórczyorazsenso-
twórczy,pobudzającyiporządkujący,anietylkoodtwórczypotencjał
wyobraźni.Kantugruntowałrolękategoriiwyobraźni,ukazałjejfunkcję
naróżnychpoziomachpodmiotowejdziałalnościorazwyznaczyłgłówne
ramyjejtwórczejipoznawczejpracy.
WprocesiepoznaniaKantwyróżniatrzy(momenty)syntezy:syntezęuj-
mowaniaprzedstawieńwnaoczności,ichodtwarzaniawwyobraźniiroz-
poznaniawpojęciu.Jesttopotrójnasynteza,naprowadzającanatrzypod-
miotoweźródłapoznania.Innymisłowy,jesttoproces,którydziejesięna
każdymzpoziomówwyznaczonychprzezzmysły,wyobraźnięiapercepcję.
Wyznaczaonczasowyhoryzontdoświadczenia:wszystkienaszeprzedsta-
wieniamuszązostaćuporządkowaneiokreślonewewzajemnychstosun-
kachwczasiejakojedność.Dopierowtedytworzysiękontinuumsynte-
tycznegodoświadczeniawrazzprzedmiotemmożliwegodoświadczenia.
Sameformynaocznościdostarczająnamróżnorodności.Zostajeona
wyróżnionawczasieiprzestrzeni,czyliwpisanawkontinuumczasujako
jejelement.Odczuwaniedoznańwymagarównieżodróżnianianastępują-
cychchwilposobie.Różnorodnośćmusijeszczepodlegaćsyntezie,która
zawrzewjednymwyobrażeniu.Innymisłowy,zmysłydostarczająwrażeń
wformachnaoczności,leczwymagająjeszczedziałaniasyntezy,abystać
sięobrazemprzedmiotu.Dopierowtedywyobraźniamożezebraćwrażenia
jakoskładnikizjawiskaizespolićjewjedenwidok:
różnespostrzeżeniasamewsobiewumyślerozsianeiwystępujązosobna,
więcpotrzebnejestpowiązanie,któregoonewsamymzmyśleniemogąposiadać
[ł]wyobraźniamamianowiciezebraćróżnorodnedanenaocznewjedenobraz,
przedtemwięcmusiwrażenia(Eindrücke)objąćswączynnością,tzn.ująćje14.
14Tamże,s.147–148.
29