Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
14|Wprowadzenie.Podstawowepojęciaizałożenia
Pojawiająsięteżsądy,iżwszystkieopowieścizostałyjużopowiedziane,że
istniejeograniczonailośćfabuł.Takiestwierdzenieowyczerpaniuwszelkich
wzorówznajdujemywwykładach-esejachJ.L.Borgesa-Rzemiosłopoezji55.Za
wzorcowefabuły,tematy,myśli,obrazywciążsiępowtarzająceiniewyczerpa-
neuznałhistorieoTroi,OdyseuszuiJezusie.
HannaKralltwierdziła,żejestkilkapowtarzającychsiętematów,wokółktó-
rychkrążyliteratura:miłość,nienawiść,strach,samotność,godność,odwaga56.
NatentematwypowiedziałsiętakżekrytykieseistaJanGondowicz,któ-
ry,nawiązującdoinnych,podał100ponumerowanychpomysłów-nzwięzły
katalogwciążproduktywnychfabułdlabohaterówmęskich,żeńskich,dziecię-
cychizbiorowych,np.nBohaterchceżyćjakinni,leczwisinadnimklątwa
iwszystkoobracasięprzeciwniemu”57.
Jestiinnyaspektzagadnienia:zjawiskoimportuzachodnichnformatów
powieściowych”(np.tworzeniepolskichodpowiednikówpopularnychbohate-
rówliteraturypowszechnej),literackichnpowielanychformuł”58.RaymondG.
Frenshamwskazałpodstawoweopowieści,naktórychtohistoriachifabułach
wzorująsiętwórcy:oAchillesie,Kandydzie,Kopciuszku,Fauście,Orfeuszu,
RomeoiJulii59.Tanprozasformatowana”(określeniePiotraŚliwińskiego)ba-
zujenazasadziepowtarzalnościtematówitechnikpisarskich,naimitacjiob-
cychwzorów60.Jeślitak,to-n«co»jestzawszetosamo;zmieniasiętylko
«jak»”61.JaktwierdziKatarzynaSkiba:nWszystkiehistoriezostałyjużopowie-
dziane.Pisarzompozostałojużtylkoichodnalezienieispisanie”62.
Refleksjanadodtwórczymitwórczym(odkrywczym,wartościowym)
pisaniemczywogólestosunkiemdonormikonwencjiprzywołujeinne,opo-
zycyjneparypojęćodnoszącychsiędozjawiskkultury:kontynuacjaino-
wość,powtarzalnośćijednorazowość.Należytudodać,żeRomanIngarden
nieprzeciwstawiałmomentówodtwórczychwdziele-twórczym,kreatyw-
nym63.TakżeKarolIrzykowskipodkreślałmożliwośćłączeniaoryginalności,
jakowyrazudziałańtwórczych,zkontynuowaniemwzorcówtradycji64.
Wchłanianieiprzekształcaniejednegotekstuwinny(parodia,pastisz,
trawestacja,parafrazy,stylizacje,technikakolażuliterackiego;łączenie
gatunkówpragmatycznychzartystycznymi;analogiemiędzytekstami)przy-
wodzinamyślkolejnepojęcie-intertekstualności(transtekstualności),której
55Przeł.M.Świerkocki,Warszawa2000.
56Reporterka.RozmowyzHannąKrall,oprac.J.Antczak,Warszawa2007.
57Pantuniestał,Warszawa2011,s.189.
58Por.natentemat:J.Dukaj,Lamentmiłośnikacegieł,nGazetaWyborcza”12-13XI2005,s.24.
59Jaknapisaćscenariusz,przeł.P.Wawrzyszko,Kraków1998.
60Zob.wypowiedziD.NowackiegoiP.Śliwińskiegowdyskusjioczymbędąpisaćpolscy
pisarze,nGazetaWyborcza”20X2005,s.16.
61SądO.Tokarczuk[za:]A.Lubaszewska,Pisarzeosobie-reklamaczyarspoetica?,nDekada
Literacka”2000,nr2/3,s.12.
62Praktycznykurspisarstwa,wyd.2.,Gliwice2006[e-book].
63Studiazestetyki,t.1-3,Warszawa1966-1970.
64Słońwśródporcelany,[w:]K.Irzykowski,Lżejszykaliber,Kraków1976(szkicz1934r.).
