Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
22
RozdziałI
klęskęnapoluelekcyjnymjestjednymzgłównychzadańtegorozdziału.Bez-
skutecznezabiegihabsburskieokoronępolskąbyłyporażkągodzącąwprestiż
rodu,wedługWincentegoZakrzewskiego:nUpokorzenietobyłotemwiększe,
imwiększedotądczynionozabiegi,imznaczniejszepoczynionodlategocelu
ofiary,impewniejnapowodzenieprzezdługiczasliczono”1.Niepowodzenia
HabsburgówwRzeczypospolitejwynikałyzpolitykicesarzyMaksymilianaII
iRudolfaIIorazdziałańpozostałychczłonkówdynastii,atakżesposobufunk-
cjonowaniapodległejimsłużbydyplomatycznej.Analizaiocenazałożeń,me-
todorazkadrhabsburskiejdyplomacjizpewnościądoprowadzidoodpowiedzi
napostawionepytanie.
DlaHabsburgówaustriackichpaństwopolsko-litewskiejawiłosięjakopo-
tencjalnysojusznikwwalcezImperiumosmańskim,alewzbudzałorównież
obawypoprzezmożliwośćzgłoszeniapretensjidoŚląska,umocnieniaswoich
wpływównaWęgrzech,czywksięstwachnaddunajskich.Podjęciestarańotron
Rzeczypospolitejstanowiłorealizacjęstrategiipolitycznejwytyczonejprzezce-
sarzaFerdynandaI-rozszerzaniawładztwahabsburskiegowkierunkuwschod-
nim-wynikającejzpodziałudynastiinadwielinie2.WstrefiewpływówHabs-
burgówaustriackich,pozakrajamidziedzicznymi,królestwamiCzechiWęgier,
Rzeszą,miałyznaleźćsiępaństwapolsko-litewskieimoskiewskieorazterytoria
sporne:Siedmiogród,Mołdawia,Wołoszczyzna,PrusyiInflanty.
Celehabsburskiejpolitykizagranicznejzjednejstronypowiązanebyłyzpo-
ziomemzagrożeniatureckiego,zdrugiejokreślaneprzezwzględydynastyczne.
ZdobyciekoronypolskiejprzezprzedstawicielamłodszejliniiczyniłobyzHabs-
burgówaustriackichhegemonówwEuropieŚrodkowo-Wschodniej.Rozległa
RzeczpospolitaobojgaNarodów,zasobniejszaodkażdegozkrajówdotychczas
wchodzącychwskładichwładztwa,znaczącowzmocniłabyprestiżrodu.Ztego
powoduHabsburgomwiedeńskimzależałonatrwałymposiadaniupaństwa
polsko-litewskiego.Pozyskaniekolejnegotronurozwiązywałobytakżeproblem
rozrodzonejdynastii(cesarzFerdynandIzmałżeństwazAnnąJagiellonkądo-
czekałsię4synówi11córek,ajegosyninastępcaMaksymilianIIzMarią
Habsburżankąmiałrównieżpiętnaściorodzieci-9synówi6córek).
CesarzMaksymilianIIzamierzałzdobyćkoronępolskąniedlasiebie,ani
dlaRudolfa,następcyswegonaWęgrzechiwCzechach,aledlamłodszegosyna
Ernesta,wspieranegotakżeprzezkrólahiszpańskiegoFilipaII.Podobniepostą-
piłpóźniejRudolfII,zabiegającotronpolski,niemyślałosobie,aleoktórymś
zarcyksiążąt,szczególnieforsowałkandydaturęswojegobrataErnesta.Rudolf
byłskłonnyudzielićwiększegopoparciabraciomMaksymilianowiiMaciejowi,
bądźstryjowiFerdynandowi,aletylkowprzypadkuwyboruErnestanacesarza
viventeimperatore.Habsburgowiezjednejstronyzdawalisobiesprawęzfaktu,
1W.ZaKrzewsKi:PoucieczceHenryka.Dziejebezkrólewia1574-1575.Kraków1878,s.100.
2H.Noflatscher:Glaube,ReichundDynastie…,s.139.
