Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
28
RozdziałI
nośćswoją,mógłbyzostaćzastąpionyprzezjednegozeswoichsynów.Wybór
taki,wedługMaksymilianaIIijegodyplomatów,gwarantowałbypaństwu
polsko-litewskiemupomociopiekęwkażdymwypadku,atakżezapewniłbymu
wewnętrznypokójwobliczupostępującejreformacji.obiecywanotakżeosobiste
profitydlazwolennikówobioruHabsburga.Ponadtoposłowiemielizazadanie
wysondowaćszanseinnychpretendentówdokoronypolskiej-księciasiedmio-
grodzkiegoiwielkiegoksięciamoskiewskiego,określającliczbęichstronników.
Powinnipodjąćdziałania,mającenaceluzapobieżeniewzrostowipopularności
kandydaturyJanaZygmuntaiIwanaIVpoprzezukazywanieichwniekorzyst-
nymświetle,pierwszegojakolennikaTurcji,któregowybórbyłbyponiżejgod-
nościnarodupolskiego,drugiegojakotyrana,zagrażającegoszlacheckiejwol-
ności.DudycziKurzbachniemieliinformowaćkrólapolskiegoocesarskich
zamiarach,jeślionsamnieporuszysprawysukcesji16.
WprzytoczonymprzezJózefaSzujskiego,przetłumaczonymnajęzykpolski,
fragmencieinstrukcjidlaDudyczaiKurzbacha,błędnieprzezniegodatowanej
na5II1565roku17,przedstawionezostałypowody,dlaktórychMaksymilianII
rozpocząłstaraniaotronpolski:nPoprzestajemychętnienatychkrajach,które
posiadamy,wszakżebacząc,żenaprzypadeknaszejwtejstronieniedbałości
łatwomógłbytronsąsiedniegopaństwaposiąśćkrólniewygodnynamicałe-
muchrześcijaństwuszkodliwy,musimypoprzestaćwahania,tembardziej,że
nietylkoteraz,przedsejmempiotrkowskim,aleidawniej,ba!nawetjeszcze
zażycianaszegoojcazźródełpewnych,odludzipoważnych,takduchownego
jakświeckiegostanu,dowiadywaliśmysię,iżnaprzypadekbezpotomnejśmier-
citeraźniejszegokrólaznacznaamożewiększaczęśćnaroduskłonnąbyłaby
dopowierzeniarządówjednemuzsynównaszych”18.Cesarzeksponowałswoją
bezinteresowność,podkreślałmotywreligijnyswegopostępowania-niedopusz-
czenieabynatroniepolskizasiadłwrógkatolicyzmuorazakcentował,żespełnia
oczekiwaniawiększościprzedstawicielistanuszlacheckiego.Wtakisposóbmieli
zazadanieprezentowaćcałąakcjęjegowysłannicy.MaksymilianIIspodziewał
się,żenazapowiedzianymsejmiewPiotrkowiezostanieporuszonakwestiana-
stępstwatronu.Zakładał,żeagitacjaprowadzonaprzezjegoposłówznajdziepo-
zytywnyfinałwpostanowieniachsejmowych.Wbrewnadziejomcesarzasprawa
wyznaczeniasukcesorawPiotrkowieniestanęła.
Niepowodzeniewroku1565uzmysłowiłoMaksymilianowiII,żewybór
HabsburgapośmierciZygmuntaAugustamożezapewnićjedyniesilne,prężnie
działającestronnictwoproaustriackiewpaństwiepolsko-litewskim.Cesarzzdał
16J.SzujsKi:Stosunkidyplomatyczne…,s.378-379;T.WierzbowsKi:ZabiegicesarzaMak‑
symilianaIIokoronępolską1565-1576.nAteneum”1879,t.III,s.409;W.KrasińsKi:Przyczynek
dohistoryidyplomacyiwPolsce1566-1572.Kraków1872,s.11-12.
17Prawidłowadatacjadokumentuto12II.Zob.A.Bues:DiehabsburgischeKandidatur…,
s.5,191.
18Cyt.zaJ.SzujsKi:Stosunkidyplomatyczne…,s.378.
