Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
8
Wstęp
Najprościejtakwestiaprzedstawiałasiępodczasinterregnum-wtedyzgodnie
zprzyjętymzwyczajemzwracalisiędoprymasaStanisławaKarnkowskiego
istanówRzeczypospolitej.Inaczej,zasadniczoodmiennieodustalonejpraktyki,
kwestiatawyglądaławdobieregnum-cesarz,głowaDomuAustriackiego,przez
ponadpiętnaściemiesięcynieuznawałkoronowanegowładcyRzeczypospolitej.
WysyłałposłóworazprowadziłrozmowywyłączniezJanemZamoyskim.Taka
sytuacjaniekorzystniewpłynęłanafunkcjonowaniepolskiejdyplomacji.Dopro-
wadziładopowstaniaconajmniejdwóchośrodkówdecyzyjnych-królewskiego
ikanclerskiego-roszczącychsobieprawodowyznaczeniakierunkupolityki
zagranicznejRzeczypospolitejiokreślaniajejstosunkudoDomuAustriackie-
go.Ambicjenatympoluprzejawialitakżeinnisenatorowie,przedewszystkim
arcybiskupgnieźnieńskiStanisławKarnkowski,marszałekwielkikoronnyAn-
drzejopalińskiorazMikołajKrzysztofiJerzyRadziwiłłowie,utrzymującyre-
gularnekontaktyzdworemcesarskim.Porównanieaktywnościiskuteczności
działańdyplomacjihabsburskiejorazpolskiejsłużbydyplomatycznejwlatach
1587-1592stanowijedenzcelówpracy.
Wśródproblemówwymagającychszerszegoomówieniaważnemiejscezaj-
mujetakżegenezaaustriackiejpolitykiZygmuntaIII.Wprzedstawianiutego
zagadnienianależywyjśćpozaramystworzoneprzeztradycyjnąhistoriografię,
którauważała,żeowyborzetakiejorientacjipolitycznejzadecydowałopodo-
bieństwomłodegoWazydoHabsburgów-zgodnośćcharakterów,przekonań
idążeń,wspólnezainteresowania.KrólaZygmuntaukazywanojakowładcę
oskłonnościachdoabsolutyzmu,lubującegosięwceremonialeidworskiejety-
kiecie,fanatycznegokatolika,promotoraTowarzystwaJezusowego,melancho-
lika,miłośnikasztukiialchemii,porównującgozFilipemIIiRudolfemII1,
atakżeFerdynandemII2.obrazmonarchy-nietolerancyjnegoautokraty,
ukształtowanywdobiesejmuinkwizycyjnegoirokoszuZebrzydowskiegoprzez
nieprzychylnąZygmuntowipropagandę,zostałprzezwspółczesnychhistoryków
zakwestionowany.Umożliwiłytobadanianadparlamentaryzmem3,królewskim
dworemiotoczeniemorazelitąwładzywokresiepanowaniaZygmuntaIII4.
1Zob.Cz.LechicKi:MecenatZygmuntaIIIiżycieumysłowenajegodworze.Warszawa
1932,s.45-50.
2Zob.A.SoKołowsKi:AustriackapolitykaZygmuntaIII.nPrzeglądPolski”1870,z.4,s.54.
3WiodącymiośrodkamibadańbyłyopoleiWrocław.Monografiesejmówprzygotowali:
JanuszBylińsKi,JanuszDorobisz,AnnaFilipczaK-Kocur,WłodzimierzKaczorowsKi,Jan
KwaK,StefaniaochmaNN-StaNiszewsKa,JerzyPietrzaK,JanRzońca,JanSeredyKa.Zob.
R.Kołodziej,M.ZwierzyKowsKi:BibliografaparlamentaryzmuRzeczypospolitejszlachec‑
kiej.Poznań2012.W2009rokuukazałasięwKrakowiesyntezaIzabeliLewaNdowsKiej-
-Malec:SejmwalnykoronnyRzeczypospolitejObojgaNarodówijegodorobekustawodawczy
(1587-1632).
4Zob.U.AugustyNiaK:InformacjaipropagandawPolscezaZygmuntaIII.Warszawa1981;
Eadem:Wazowiei„królowierodacy”.StudiumwładzykrólewskiejwRzeczypospolitejXVIIwieku.
Warszawa1999;K.ChłapowsKi:Elitasenatorsko‑dygnitarskaKoronyzaczasówZygmuntaIII
