Treść książki

Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
dalekopozamożliwościamizaradczymipojedynczych
jednostek18.StałaobecnośćtychżeproblemówwdobieXXIwieku
nasuwanamyślpowstałyjużwwiekuubiegłymtermin
socjologiczny„underclass”.Jegopojawieniesię,jakzauważyła
B.Szacka,„byłokonsekwencjąodkrycia,żewdemokratycznych
społeczeństwachponowoczesnych,cieszącychsiędobrobytem,
istniejekategorialudzi,którzynietylkoniekorzystają
zdobrodziejstwrozwojugospodarczego,alepraktycznie
wykluczenizespołeczeństwa”19.
Wykluczeniespołeczne,wlatach90.minionegowieku
funkcjonującewliteraturzenaukspołecznychczęściejpodhasłem
marginalizacji20,obecniezaśniejednokrotniezastępowaneterminem
ekskluzji,jestpojęciemwielowymiarowyminiezwyklezłożonym.
Spośródwielucechdefinicyjnych,wykorzystywanychprzez
poszczególnychautorówdookreślaniaistotywykluczenia,
R.Szarfenbergwskazałnaczterykluczoweelementy:brak,
niemożnośćczyniezdolnośćuczestnictwawżyciuspołecznym;
ograniczony,utrudnionydostępdozasobów,dóbr,instytucji;
nierealizowanie,bądźrealizowaniejedyniewniewielkimstopniu
prawspołecznychorazubóstwoideprywacjępotrzeb21.Eksperci
pracującyprzytworzeniuNarodowejStrategiiIntegracjiSpołecznej
dlaPolskizwrócilizkoleiuwagęnaścisłepowiązanie
wspomnianychelementów,zaznaczając,istniejąsilnezależności
międzytakrozumianąekskluzjąspołecznąawystępowaniem
ubóstwa22.
Problemekskluzjidotykaróżnychjednostek,grupczy
zbiorowości,przekładającsięnatrudnesytuacjeżyciowe,które
ujawniająsięwposzczególnychfazachbiografiioddzieciństwa
postarość.Boleśnieodczuwaneprzejawyekskluzji(wwymiarze
jednostkowym,aleizbiorowym,wprzypadkugrup
marginalizowanych,określanychteżcorazczęściejmianem
defaworyzowanych),mogąuwidaczniaćsięprzytym,zgodnie
zespostrzeżeniamiA.Giddensa,napłaszczyźnieekonomicznej,
politycznejorazspołecznej23.Ponadto,takjakróżneoblicza
wykluczenia,takteżodmiennedrogiprowadzącenaspołeczny
marginesczyteżotchłańspołecznejpróżni24.Wykluczeniestajesię
przytym,jakzauważaA.Kotlarska-Michalska,„skutkiemwielu
jednocześnieczynników,któreskładająsięnaciągprzyczynowo
skutkowy,dlategotrudnopostawićwyraźnąliniędemarkacyjną