Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
ofiarnegoiwogólezwiązekzofiarą.A.tobóg,wktórymsięogniskująobrzędyofiarne–przyjmujeizanosibogomdaryludzi;jegotoustami
jedząipijąobiatynieśmiertelni.Wzywasięgo,byzapraszałisprowadzałbogównaucztęofiarną.Jakonajdoskonalszyznawcaobrzędów,
niezbędnyuczestnikiwłaściwywykonawcaofiaryjestA.zarazemnajmędrszyminajlepszymkapłanem–ofiarnikiem(
hotar
)–jednym
z4głównychkapłanówcelebrującychuroczysteobrzędyofiarne;takjakziemski
hotar,
któregozadaniemjestrecytowaniehymnówsławiących,
A.władadaremsłowa,atakżechronipiewcówiwspieraichpieśni.TenofiarnyiofiarniczyaspektA.jestbardzowyraźnywtekstachwed.
ipóźniejszych.WbrahmanachutożsamiasięA.zestanembramińskim.
WmitologiiA.powtarzasięstale–świętawWedzie–liczba3:ma3głowy,3siedziby,3postacie,trzykrotnenarodzinyitd.;trzysąteżognie
rytualne:‘ogieńpanadomu’(
garhapatja
)–zwykłyogieńdomowy;‘ogieńobiat’(
ahawani-ja
),przyktórymsięodprawiaobrzędydlabogów,
iwreszcie‘ogieńpołudniowy’(
dakszinagni
)związanyzdaramiprzygotowanymidlaprzodków.WmitologiiepickiejA.jestbóstwemważnym,
choćniematejrangi,cowepocewed.Uzyskujenowyaspekt,stającsięogniemzagładyniszczącymperiodyczniewszechświatpodczaspralaji.
DodziśwIndiachczcisięogień,jakożywiołczystyioczyszczający,dającyświatłoiciepło.Wszystkieważnewydarzeniażyciacodziennego
itowarzysząceimceremonie(‘sakramenty’–
sanskara),
odnarodzinprzezzaślubinyażpoobrzędkońcowy,kremację,odbywałysięprzy(lub:
w)świętymogniu–Agnim.
WyrazA.jestetymologiczniespokrewnionyznazwąogniawjęzykachsłów.,italskich(łac.
igni-s
)ibałt.(lit.
ug-ni-s
)
A.Ł.
AHALJAcórkaBrahmānazrodzonazjegoumysłu.WgRam.pierwszainajpiękniejszanaświeciekobietastworzonaprzezBrahmánawwieku
złotym.Zgodnieztradycyjnąetymologiąind.imiętoznaczy‘nieskazitelna,pozbawionajakiejkolwiekbrzydoty’.BrahmanumieściłA.nadługie
latawpustelniGautamy,którypanującjednaknadzmysłami,traktowałjązszacunkiemizwróciłstwórcyczystąiniezhańbioną.Ujętytym
BrahmanofiarowałA.Gautamiejakożonę.Małżonkowieżyliwszczęściuispokoju.UrodziłimsięsynŚatananda.TymczasemzazdrosnyIndra,
uważając,żekobietatakiejurodynależysięjemu,pewnegodniapodnieobecnośćGautamyprzepełnionypożądaniemuwiódłA.Wgjednej
wersjiRam.A.straciłarozumiuległazalotnikowizpróżności,iżpragniejejsambógzniebios,wginnej–IndrazwiódłA.,przybrawszypostaćjej
męża.Gautama,którybyłwszechwiedzący,dowiedziałsięocudzołóstwieżonyizapłonąwszygniewem,rzuciłnaIndręklątwę,którapozbawiła
gomęskości.JeślichodzioA.,tojednawersjamówiowypędzeniujejzpustelniipozbawieniuprzywilejunajpiękniejszejkobietyświata.Druga
przyznajewprawdzie,żeGautamaprzekląłją,wskutekczegotysiącelatpokutowaławpustelniogłodzie,niewidocznadlaotoczenia,
spoczywającnakupcepopiołuiżywiącsiętylkopowietrzem.WkońcuzjawiłsiętamRamaiuwolniłjąodklątwy
.NastępnieGautamaopuścił
pustelnięiudałsięwHimalaje,bypoświęcićsięascezie.Indrapowróciłwniesławiedoniebios,gdzie(wgRam.)bogowiezwrócilimumęskość,
używającdotegogenitaliówbarana.WgMbhnaskutekklątwyGautamynacieleIndrypojawiłosiętysiąc
joni
(żeńskichorganówrozrodczych),
jakoświadectwojegohańby
.NaprośbęIndryGautamazamieniłjewoczy,którezczasemzaczętouważaćzaświadectwowszechwiedzyIndry.
ZaledwieRamawtowarzystwieWiśwamitryiLakszmanypostawiłstopęwpustelni,klątwaGautamyutraciłaswąmociA.nanowostałasię
widoczna.GautamapowróciłzHimalajówizpowrotemprzyjąłjąjakoswąmałżonkę.
EW.
AJJANARtakżeAjjan,Ajjar(prawdopodobniezsanskr.
arja
‘pan,szlachetny’;tamil.
ajjar
znaczy‘bramin[śiwaita]’,atakże‘król’)jest
strażnikiemiopiekunemwsiczczonymnapołudniuIndii,wTamilnadu.Wludowympanteoniepłd-ind.lokalnebóstwamęskiesązazwyczaj
podporządkowanebogini(
amman,kawałdejwam).
WgrupiebogówwiejskichA.zajmujeniezależnąpozycjęodpowiadającąstatusowibogini.
Mazazwyczajwłasnąświątynię.Jegokultnieograniczasiędojednegorejonulubosiedla,rozpowszechnionyjestwcałymTamilnadu.
A.jestteżnazywanySattanlubSasta‘ten,którynaucza’(sanskr.
śastar).
UważasięgozasynaSiwyiWisznu,któryprzyjąłpostaćMohini
–stądinnejegoimięHariharaputra‘synWisznu[Hariego]iŚiwy[Hary]’.NarodzinyA.wiążesięzazwyczajzmitemoubijaniuoceanu
mlecznego(
amrytatamanthana
)lubzpuranicznąopowieściąodemonieBhasmanie.Demontenposiadłwielkąwładzę–zdolnybyłobrócić
wpopiółkażdego,kogodotknąłręką.Abyuchronićświatibogówodjegowładzy,WisznuprzyjąłpostaćczarującejtancerkiMohini.Zauroczony
demon,naśladującgestytaneczneMohini,położyłręcenagłowie,samsobiezadającśmierć.ŚiwazapragnąłMohini–zezwiązkutegourodził
sięA.Jesttobóstwoowyraźniedobroczynnymcharakterze,opiekunwsi,strażnikpólitrzody,obdarzapotomstwem,chroniprzedzłodziejami
iatakamizłychmocy(
pej
).Pozmierzchuzeswymorszakiemobjeżdżakonno(lubnasłoniu)granicewsi.Wyobrażanyjest,jakociemnoskóra
postać;jegoatrybutamisąnajczęściejwłócznia,pałka,maczugalubarkan.A.jestniekiedyidentyfikowanyzAjjappanem.
J.K.
AJJAPPAN(prawdopodobniezsanskr.
arja
‘szlachetny’idrawid.
honorficumappan
‘ojciec’)popularnezwłaszczawKeralibóstwosynkretyczne,
nacowskazujejegopochodzenieijednozimion,Hariharaputra,czyli‘synWisznuiŚiwy’.WdawnychopowieściachipieśniachludowychKerali
powiadasię,żeA.zostałpoczętyzezwiązkupięknejMohini,wktórąwcieliłsięHari(Wisznu),iŚiwy(Hara);możnawięcuważaćA.zatrzeciego
synaŚiwy
.Powiadasięteż,żeA.powstałzeświatła(
tedźas),
kiedywdziękMohinizlałsięzwiedzą(
dźńana
)Śiwy
.A.jestjednymzdrawid.bóstw
opiekuńczych(nienależącychdoschematuczterechtamil.bogówopiekuńczych;→Sejon),którestrzegąludzi–zwłaszczajednakczcicieli
–przedwszelkimzłem(→Sur),opiekująsięsłabymi,cierpiącymiipotrzebującymi;zdrugiejstronyA.obdarzaczcicieliwiedzą,którapozwala
imosiągnąćwyzwolenie(
moksza).
InnymważnymimieniembogajestŚastar(lubDharmaśastar),czyliWładca(domyślnie:Świata;lubWładca
Dharmy).NiezwykłapopularnośćA.wKeraliwiążesięzcorocznąrytualnąpielgrzymkąprzezdżungledoświątynibogawSabarimala;bierze
wniejudziałrównieżwieluhindusówspozaKerali;pielgrzymkapoprzedzonajest41-dniowympostemczęściowym,obowiązujeontylkotych,
którzyprzezcałądrogęniosąnagłowieofiarędlabogawspecjalnymworku(
irumudi
);pielgrzymkauważanajestzadrogęindywidualnejduszy
czcicieli(
dźiwatman
)doduszyA.,którysymbolizujeNajwyższąJaźń(
paramatman
).
T.H.
AJODHJAzbudowanaprzezManunarówninienadrzekąSarajustolicaIkszwaku,założycieladynastiisłonecznej,późniejstolicapłn.królestwa
KosaliimiejsceurodzinRamy;bogatyipięknygródprzyrównywanydostolicyIndryAmarawati,rozciągającysięnadługośćdwunastu
iszerokośćtrzech
jodźan
(miaradługościwdawnychIndiachodpowiadającaok.5milom),doskonalestrzeżonyprzedwrogamiprzezarmię
