Treść książki

Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
I.Częśćwstępna
13
opartąnaróżnorodności,alenieeklektycznąwspólnotękulturową,któranieznajduje
odpowiednikanażadnyminnymobszarzehistorycznejRzeczypospolitej(KLR).
2.2.OsadnictwowXVI–XIXwieku
2.2.1.OsadnictwonatereniePuszczyBielskiej
WpierwszejpołowieXVIwiekurozpocząłsięproceskolonizacjiPuszczy
Bielskiej.
Noweosadnictwoobjęłoszerokimfrontempuszczęodgranicywłościka-
mienieckiejporzekęNarewipozaniądogranicywłościbielskiejzdobrami
zabłudowskimiiwłościąjałowską(WIŚNIEWSKI,1980,s.20).
IntensywnąakcjękolonizacyjnąhospodarskiejPuszczyBielskiejpodjąłOl-
brachtGasztołt,któryw1513rokuobjąłstarostwobielskie.Głównymośrodkiem
akcjikolonizacyjnejPuszczyBielskiejOlbrachtGasztołduczyniłosadęNarew,
któraw1514rokuotrzymałachełmińskieprawomiejskie,awroku1529magde-
burskie(MICHALUK,1997,s.18).
NaPodlasiuwIpołowieXVIwiekuzostałazapoczątkowanareformaagrarna,
zwanapomiarąwłóczną(zob.szerzejPOCIECHA,1958).W.Pociechastwierdził,
żewswychposiadłościachnaLitwiekrólowaBona
(...)przeprowadziłanajśmielszyeksperymentgospodarczy,jakiznanaszahistoria,
znakomitąreformęagrarną,tzw.pomiaręwłóczną,którąkontynuowałnastępnieZygmunt
August(POCIECHA1936,s.291;por.takżeSKODLARSKI,2006,s.117).
ReformęrealizowanowoparciuoUstawęWłócznąwydanąw1557rokuprzez
królaZygmuntaAugusta(JAROSZEWICZ,1844,s.229–275).Celemreformybyło
uporządkowaniegospodarkiwdobrachhospodarskichizwiększeniedochodów
(MICHALUK,1997,s.19).
Głównezadaniapolegałynakomasacjigruntówprzyjednoczesnymusunię-
ciuprywatnejwłasnościzobszarówdóbrwielkoksiążęcychprzezzamianęziemi,
utworzeniutrójpolówkiipodzialekażdegopolanawłóki,przeważnieowielkości
33(23,5ha)bądź30morgów(21,3ha),oznaczeniukatastrugruntów,czyliklasyfi-
kacjinadobry,średni,podłyiprzepodły(MICHALUK,1997,s.19;zob.szerzej
POCIECHA,1936,s.291–292;OCHMAŃSKI,1986).
ZgodniezobowiązującąUstawąWłóczną
(...)obszarwsidzielononatrzypolauprawneaprzezśrodekwsiwytyczanoniwę
siedzibną,przeznaczonąpodzabudowę.Każdyosadnikotrzymywałpojednymzagonie
wkażdymztrzechpólijedenzagonpodbudowęzagrody.Wszystkichobowiązywała
jednolitazabudowazagródoraztrójpolowysystemuprawyziemi.Założonawtensposób
wieśmiałacharakterulicówki(PW-WIKI).