Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
byłomiejscadladawnychcentrówEuropy.
Wspolaryzowanej,dychotomicznejEuropieniebyło
EuropyŚrodkowej.Europaijejregionysąwielkąksięgą
historii,wktórejmożnaczytaćiwktórejukazująsię
zależności,najakiedługoniezwracanouwagi.
Wdawniejszejhistoriiwszystkozdajesięjasne:istnieje
Europaromantyzmuigotyku,Europarenesansuibaroku,
rokokaiklasycyzmu.ZawirowaniaXXwiekuprzezdługi
czasutrudniałydostrzeganietegorodzajuzależności.Ale
oneistnieją:istniejeEuropasecesjiibauhausu,istnieje
Europamonumentalizmuautorytarnychdyktatorów
iEuropamiastspustoszonychprzezwojnęiludobójstwo,
istniejemodernizmpowojenny,którynajtrudniej
rozpoznać,bojestnamwszystkimjeszczezbytbliski.
NowaEuropa,którawyłoniłasięzmrokówizawirowań
zimnejwojny,zaczęłananowoodkrywaćidefiniować
swojąjednośćiswojesprzeczności.
Istniejetyleróżnychlosówmiasteuropejskich,ile
samychmiast.Niedasięsprowadzićichdowspólnego
mianownika,możemyjednakwykonaćpróbne
sondowaniaiwykopy.Królewiecsymbolizujepodwójny
upadekwielkiegoniemieckiegomiasta,upadek
mieszczaństwa,fizycznezniszczenie,podwójnąucieczkę
ipodwójnewypędzenie–najpierwwroku1933,potem
w1945–iniejestchybaprzypadkiem,żefilozofia
wyrosłejwtymmieścieHannahArendtprzezcałejejżycie
krążyławokółdoświadczeńapatrydów:utratyojczyzny,
ucieczki,wysiedlenia.Czerniowcesymbolizująpozytywny
aspektcywilizacyjnejmisjiHabsburgówwEuropie
Środkowo-Wschodniej,choćtotamterejonywłaśnieKarl
EmilFranzosnazwał„Prawie-Azją”.Tokosmopolityczna
metropoliaowielkiejsileprzyciągania,wyjątkowemiejsce
narodzinniemieckiejliteraturytworzonejprzezŻydów,
zniszczonepotemprzezniemieckieoddziałyiich
rumuńskichsojuszników,wkońcusprowincjonalizowane
naperyferiachsowieckiegoimperium.Witebsk,miasto
wbiałoruskiejczęściterenówzamieszkiwanychniegdyś
przezŻydów,stałosięnachwilęniezwykłymlaboratorium
modernizmu,pełnymwyjątkowychtalentów,
bywspomniećtylkodziełaChagalla,BachtinaiMalewicza.
