Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
30
KrzysztofŁabędź
realnejsytuacjiczysposobuprowadzeniabadań(modelpytańiodpowiedzi)3,
zawszejestzróżnicowana,stopieńzainteresowaniaipoinformowaniarespon-
dentówokwestiachpolitycznychjestwwiększościraczejniski,asposóbpo-
strzeganiarzeczywistościpolitycznejzależyodkierunkuinatężeniawieluin-
nychpostaw(wtymprzedewszystkimtzw.postawcentralnych).Dlategona
przykładniejednokrotnietrudnomówićopostawachzakładającychelement
trwałości,trzebapamiętać,żeniekiedyodpowiedzisąudzielanepodwpływem
chwili,aczytającponiższytekst-otym,iżczęstouwagazostałaskoncentrowa-
nanadominującychsposobachmyślenia,zpominięciemróżnicizmiennychje
wyjaśniających.Podrugie,należysięzastanowićnadrzetelnościąbadańirezul-
tatów,szczególnietychzlat80.,wypływającychzuwarunkowańpolitycznych.
Trudnouznać,żebadaczebyliniedokładni,awładzomzależałonaniepraw-
dziwychwynikach(ponadtobyłyonewwiększościmniejlubbardziejutajnio-
ne),alewartozwrócićuwagęmiędzyinnyminazjawiskotakzwanejnmilczącej
większości”(kategoriizróżnicowanej,onieznanychpoglądach)występującepo
wprowadzeniustanuwojennego,mogąceutrudniaćrzetelneszacowaniepoglą-
dów.Pewnągwarancją,żewynikibadańodzwierciedlająjednakrzeczywisty
stanświadomościspołeczeństwa,jestnatomiastfakt,iżbadaniaprowadzone
przezróżneośrodkibyłypodobne.
Postawy,poglądy,opinie,ocenyiinneelementyobecnewświadomości
społeczeństwa4związanezpojawieniemsięiobecnościąnSolidarności”na
sceniepolitycznejmogąbyćwskaźnikiemzarównosposobupostrzeganiarze-
czywistościpolitycznejprzezspołeczeństwo,mechanizmówizróżnicowania
występującegowtymzakresie,jakiproblemów,ograniczeńidylematów,przed
którymizwiązekstawałwróżnychokresachswojegoistnienia.Szukającjakiejś
perspektywyteoretycznej,wramachktórejnależałobyrozpatrywaćtreściświa-
domościspołecznejodnoszącesiędonSolidarności”
,możnaprzedewszystkim
sięgnąćdoteoriikonfliktu(równieżnaprzykładdoteoriizmianspołecznych,
wtymtakżedoteoriirewolucji).Świadomośćspołecznabyłabowiemcałyczas
jednymzistotnychskładnikówsytuacjikonfliktowejwstosunkachmiędzy
nSolidarnością”awładząwlatach80.,apozycjazwiązkubyławtymkonflikcie
tymsilniejsza,imwiększympoparciemspołecznymsięcieszył.Świadomość
społecznastanowiłajednakrównieżpewneograniczeniemożliwościdziała-
niazwiązku,oczymbędzieszerzejmowaniżej.Pamiętając,żebyłtokonflikt
dychotomiczny,wartoprzyokazjiprzestrzecprzedmechanicznymdefiniowa-
niemjegostronjakonmy-Solidarność,społeczeństwo”inoni-władza”
.Część
społeczeństwa,oróżnejliczebnościwróżnychfazachkonfliktu,opowiadałasię
3WzwiązkuztymJohnZallerproponowałmówićnieojednej,leczowieluopiniach
publicznychwystępującychwtymsamymmiejscuiczasie.Zob.:J.Zaller,Defnicjeopiniipub-
licznej,[w:]J.Szczupaczyński(wybówioprac.),Władzaispołeczeństwo2,Warszawa1998.
4ZaLeszkiemSobkowiakiemświadomośćpolitycznąmożnazdefiniowaćjakoncało-
kształtpoglądów,wiedzy,ocen,wartości,wzorówzachowańipostawspołeczeństwa,będących
rezultatemwzajemnychoddziaływańinformacyjnychjednostekigrupspołecznych”
.A.Anto-
szewski,R.Herbut(red.),Leksykonpolitologii,Wrocław1995,s.403.
