Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
WiesławHładkiewicz1
RENESANSOBYWATELA.
ODHISTORIIPOLITYCZNEJDOPOLITOLOGII
Postulatracjonalizacjiwiedzyspołecznejprowadziłdopróbuporządkowania
myśleniaospołeczeństwieijegoposzczególnychinstytucjachpolitycznych.In-
formacjeoprzeszłościpostrzeganojakopunktwyjściaorazkryteriumsłuszności
wniosków,ażebywtychramachzbudowaćsystematycznąteorięspołeczeństwa.
Myślpolitycznadojrzałegośredniowieczarealizowałasięnietylewdociekaniu
przeszłości,ilewbudowieracjonalnychsystemównagrunciedanychdostarcza-
nychprzeztradycję.Wpolemikachpolitycznychdokumentacjahistorycznaod-
grywałaistotnąrolę,alebyłanwtopiona”wscholastycznewywodydedukcyjne,
takjaktreścipismabyłynwtopione”wracjonalnerozważaniarozumu.
ZnaczeniedziejopisarstwaśredniowiecznegowXIIwiekuzaczęłojednak
stopniowomaleć,awpolemikachszczególnąrolęzaczęłyodgrywaćtraktaty
prawniczelubteologiczne.TakzwanyrenesansXIIwiekuprzyniósłpogłębione
studianadfilozofiąpolityczną.Byłtoczasposzukiwań,ciekawościintelektualnej,
studiównadczłowiekieminaturą.ByłtowiekindywidualizmuAbelarda,mi-
stycyzmuBernardazClairwaux,humanizmuistudiównadPlatonemwszkole
wChartes,odrodzeniastudiównadantycznymprawemrzymskimweWłoszech.
WwiekuXIIznanejużbyłypolemikiideowe.Konserwatyścigwałtownieopo-
nowaliprzeciwnnowościomwspółczesnym”(novitateshumustemporis).Nowe
prądyintelektualnekwestionowałytradycyjnydogmatyzm,ideęrazodkrytej,
wiecznejiniezmiennejprawdy.Myślicielebyliprzekonani,żeprawdajestotwar-
tadlawszystkich,gdyżniktjejjeszczeniezawłaszczył.
FilozofipolitykJanzSalisbury,jedenznajwybitniejszycherudytówXIIwie-
ku,wprowadziłdosferypolitykinaturęinaturalnyrozumczłowieka2.Byłto
nowyakcentwdoktryniepolitycznejśredniowiecza.Otwierałetapśrednio-
1AutorskładapodziękowaniazauwagimerytoryczneprofesorowiKrzysztofowiKilia-
nowizInstytutuFilozofiiUniwersytetuZielonogórskiegoorazpanuTomaszowiMikierzeza
opracowanietechnicznetekstu.
2JanzSalisbury(ok.1120-ok.1180)-angielskifilozof,teolog,historyk,pisarz,biskup
Chartres,wybitnyprzedstawicielśredniowiecznegoarystotelizmu,autorteokratycznejkon-
cepcjipaństwa.
