Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Odpowiedzialnośćwpsychologii
27
stosowująsiędonarzuconychregułzabawy.Trudnowięcdoszukiwać
sięzarównowichzachowaniach,jakiwrozumowaniuznamionodpo-
wiedzialności.
2.Wdrugimstadiumrozwojumoralnego(między5a7rokiemżycia),
zwanymprzezPiagetamoralnościąheteronomiczną,stosunekdziecka
donormkształtujesiępodwpływemdwóchczynników.Popierwsze
jestwynikiemrelacji„jednostronnegoszacunku”polegającegonatym,
żedzieckoprzyjmujenormyprzekazywaneprzezautorytetjakobez-
względnieobowiązujące.Podrugieegocentryzmpostrzeganiaumożliwia
muocenęsytuacjispołecznejtylkozjednejperspektywy.Najczęściejjest
tozewnętrznyrezultatdziałania.Naprzykładdziecitwierdzą,żesuro-
wiejtrzebaukaraćtęosobę,którazrobiławiększąplamęnadywanie,
choćprzypadkowo,niżtę,którauczyniłaplamęmniejszą,jednaknie
zastosowawszysiędozasadzachowania.Zatemwtymokresiezarówno
ponoszenieodpowiedzialności,jakipociąganiedoniejsązdetermino-
waneprzezfizyczneiobiektywneskutkidziałań.Odpowiedzialnośćma
więccharakterbardziejformalnyniżpodmiotowy.
3.Wkolejnymstadium,obejmującymwiekmłodszoszkolny,nazwanym
przezPiagetastadiumautonomii,stosunekdoodpowiedzialnościzmie-
niasięradykalnie.Dziękidecentracjipoznawczejorazrelacjomzautory-
tetemopartymnaszacunkudwustronnymmożliwejestuwzględnienie
wramachjednegosąduróżnychpunktówwidzenia.Dziecizaczynają
rozumiećnaprzykład,żepowiedzenienieprawdymożewynikaćzpo-
myłki,chęcipofantazjowania,aleteżzeświadomegowprowadzenia
wbłąd.Zatemwina,ichzdaniem,jestwprostproporcjonalnaniejedy-
niedorezultatów,leczizamysłusprawcy.Sytuacjespołeczneniesąjuż
takoczywiste,bowiemto,cowcześniejniewidoczne,czyliintencje,jest
podstawąsądówowinie,atymsamymoodpowiedzialnościzarezultaty
działań.Rozumowaniemoralnedzieciwtymwiekujestfundamentem
dotworzeniaodpowiedzialnościocharakterzepodmiotowym,wsensie
rozumienianietylkoskutków,aleteżintencjiwłasnychiinnychosób.
WkoncepcjiPiagetatrudnoznaleźćodpowiedźnapytanie,kiedyosoba
stajesięsamadlasiebieźródłemsankcji.Możnaprzypuszczać,żematomiejsce
womówionymprzezPiagetadośćskrótowoostatnimstadiumrozwojumoral-
nego,wiążącymsięzmyśleniemformalnym,umożliwiającymanalizęsytua-
cjipozaosobistychczytworzeniehipotetycznychokolicznościiregułwnich
obowiązujących.Jesttojednakprzypuszczeniemającesłabepodstawy,dlatego
wartoposzukaćodpowiedzinatopytaniewkoncepcjiKohlberga.
