Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
nakrótkiczasdotknęłaMáraiegozwodniczafatamorganamożliwości
urzeczywistnieniakomunizmu.„Wpaństwiekomunistycznymchcemy
czystej,odnowionej,uczciwejliteratury[…]wszelkiemożliwości
realizowaniasięzdławiłoprzednamikilkanazwisk[…]Ciniechsię
przesunąteraznabok!Niechistnieją,aleniechniedyrygują.[…]Dla
tychtrzebabyłoterroremzrobićmiejsce–jeślipotrzebnyjestterror,
notoniechbędzieterror!”73.Tojesttondalekipóźniejszemu
Máraiemuisposóbmyślenia,którywdrugiejpołowieżyciazmusił
godoudaniasięnawygnanie.Pisarzślepoentuzjazmowałsię
wówczasczymś,czegonieznał,alewidziałwtymszansę,choćcieni
skrytychzatąideąjużniedostrzegał.Zatymiartykułamistojąnie
potrzebypolityczno-ideologiczne,leczpobudkiindywidualne:chęć
zerwaniaztym,jakgowychowywanoisprawowanonadnimnadzór,
orazzamiaruniezależnieniasięzawszelkącenę.
WczasachpóźniejszychczęstoatakowanoMáraiego
zaopublikowanewówczasteksty,aprzecieżtajegoprzygodanie
trwałałącznienawetroku.Najbrutalniejzarzuciłomuową
niegdysiejszą„winę”pewneskrajnieprawicowepismo74,potemzaś
opublikowałooświadczenieMáraiego,wktórymtwierdził,żetonie
onnapisałwspomnianeartykuły,żenadużytojegonazwiska(cozkolei
niejestprawdą).Głównąprzyczynąukazaniasięowychtekstów
z1919rokubyłoto,żejakopoczątkującydziennikarzpisałtam,gdzie
przyjmowanojegoteksty,natomiasttematyokreślałdanyorgan
prasowy.Wswoimpierwszym,kilkustronicowymdziennikuMárai
przewartościowałtamtewydarzenia,costanowiłozapowiedź
późniejszegodrobiazgowoanalizującegomyśliciela.„Bardzorzadko
możnażycieprzeżyć,najczęściejjedynąmetodąjestto,żesięprzed
nimbronimy”75.
Ucieczkaidziwnezakończenieprzyjaźni
Poupadkudyktaturyproletariatu76obajprzyjacielesalwowalisię
ucieczkądoKassy[czylizagranicę–I.M.],jakożezarównomiasto,
jakitaczęśćkrajutrafiływówczaswewładanieCzechosłowacji.Małe
byłoprawdopodobieństwo,żemog-libyzostaćpociągnięci
doodpowiedzialnościzaswojeartykuły,niemniejjednakwybrawszy
miastorodzinnenapobytstały,pisarzmiałbyobowiązekzłożenia
deklaracjiwierności:„naszedomyinaszemiastaoderwanoodnas,
przezpiętnaścielatniemogłemwrócićdodomu,doKassy,bonie
