Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Rozdział1.Pojęcieikonstrukcjanormatywnawywłaszczenia
17
naregulacjaniezawierałażadnejdefinicjipojęcianwyższejużyteczności”
,organomdoko-
nującymwywłaszczeniapozostawiającswobodęwuznaniucomieścisięwzakresietego
zwrotu.Wart.52§1omawianegoaktuprzewidzianoczasowezajęcienieruchomości
wprzypadkusiływyższejlubzaistnienianagłejpotrzeby,ztymżerównieżitepojęcianie
zostałynigdziezdefiniowane.Szczególnymprzypadkiemwywłaszczeniabyłonatomiast
wywłaszczenienaceleobronyPaństwa(RozdziałXIrozporządzenia),dopuszczalnewów-
czas,gdywymagałtego,bliżejniesprecyzowany,ninteresobronyPaństwa”
.Omawianyakt
przewidywałtrzyformywywłaszczenia(art.2),któremogłopolegaćna:
1)odjęciuprawawłasnościlubinnychprawrzeczowychnanieruchomości,albona
ograniczeniuczasowymlubstałymprawrzeczowychnanieruchomości;
2)odjęciuprawawłasnościmateriałów,niezbędnychdobudowyurządzeńnacele
obronyPaństwa,dróglądowychiwodnychorazkolei;
3)czasowymzajęciunieruchomości.Wprzedwojennejdoktryniezanajbardziejre-
prezentatywnąpróbęcharakterystykiwywłaszczeniadokonanąwoparciuoomawiane
rozporządzenieuznaćnależyzdefiniowanietejinstytucjiprzezM.Zimmermanna27.Wy-
różniałontrzyzasadniczeelementywywłaszczenia:
-
odebranieprawapodmiotowegoprzysługującegokonkretnemupodmiotowi-mia-
łoonocharakterzindywidualizowany,coodróżniałojeodaktówocharakterzegeneralnym,
-
pozbawienieprawanapodstawieustawyitylkowprzypadkachwniejwskazanych.
Wykluczonebyłozatemwywłaszczeniebezwskazaniakonkretnejpodstawyprawnejikon-
kretnegoceluwywłaszczenia,
-
zapłatęodszkodowaniazawywłaszczenie,conależyuznaćzapołożenienaciskuna
nierepresyjnycharaktertejinstytucji.
Autorzwracałrównieżuwagęnaformę,wjakiejnastępujeodebranieprawaindywi-
dualnego,gdyżjegozdaniemnztychinstytucjiwynikabowiemrównieżróżna,wstosun-
kudowywłaszczenia,funkcja”28.
M.Zimmermannrozróżniałdwieformywywłaszczenia.Popierwsze,wywłaszczenie
mogłoprowadzićdocałkowitegopozbawieniaprawa,wdrugimzaśprzypadkudojego
ograniczenia29.Wydajesięzatem,żeodjęciaprawawłasnościrzeczyruchomych,októ-
rychmowawart.2pkt2dekretu,nietraktowałonjakoformywywłaszczenia30.Omawia-
27
Por.M.Zimmermann,Wywłaszczenie.Studiumzdziedzinyprawapublicznego,Lwów1933.
28
M.Zimmermann,Wywłaszczenie...,s.88.
29
Ibidem,s.86.
30
Wodróżnieniuodobowiązującegoobecniestanuprawnego,womawianymakciedopuszczalnebyłozatem
dokonaniewywłaszczeniapewnejgrupyrzeczyruchomych,oilesłużyćmiałyrealizacjijednegozewskazanych
celów,amianowicie:celomobronnym,budowiedróglądowychiwodnychorazbudowiekolei.Jakoprzykłady
tegorodzajumateriałówwskazanowart.45rozporządzeniakamienie,żwir,piasekiinnemateriały.Prawdopo-
dobnąprzyczynąprzyjęciategorodzajuunormowaniabyłapotrzebazapewnieniajaknajszybszegorozwojusieci
komunikacyjnejkrajuorazkoniecznośćwmiaręszybkiegorozwojujegopotencjałuobronnego.Mającbowiem
nawzględziezaistniałewdwudziestoleciumiędzywojennymtrudnościgospodarcze,ustawodawcazdecydował
sięnausankcjonowaniemożliwościodebraniaokreślonychkategoriirzeczyruchomychdlarealizacjiwspo-
mnianychwyżejcelów.Odrębnymprzypadkiembyłonatomiastczasowezajęcienieruchomości,którewzamie-
rzeniumiałoprowadzićdolimitowanegoustawowymterminemnzawieszenia”uprawnieńdotychczasowego
właścicielalubteżinnegopodmiotu,któremudonieruchomościprzysługiwałoograniczonepraworzeczowe.
