Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
TadeuszSławek:Miastobez„miejsca”…
flMiejsce”fascynuje,gdynasrani.Wmomencieflataku”
,zranie-
nia,neutralnaprzestrzeństajesięmiejscem.Oznaczato,żeznaj-
dujesięononiejakopozadobremizłem.ProtagonistaMáraiego
dosłownieuciekazdomu(flUciekłemnietylezdomu,ilezma-
jątkumojejciotki,gdzieprzebywaliśmynaletnisku”
,W,188),
ichoćczynitoprzerażonynagłymbłyskiemraniącymjegociało
iumysł,jednakzachowujegłębokiezwiązaniezprzestrzenią,
zktórejuchodzi.Otoopistejchęci:flMyślę,żechciałemraczej
zostać,liczyłemnacud;alewiedziałemjednocześnie,żecudnie
nastąpi[ł]”(W,188).Gdybyflcud”nastąpił,miejscezniknęłoby
zastąpionejakimśrodzajemprzestrzeni,wktórejmógłbymsię
doskonaleumościć,jakbyprzychodzącflnagotowe”
,czyliadap-
tującsiędozastanegostanurzeczy(flzapewneznalazłobysiętam
dlamniebiurko,możenawetwygodnyfotel”
,W,200).Miejsce
nienależyjednakdoporządkutego,cogotowe;dajesięmyśleć
jakoelementnieustannegoprzepływuiprzemiany,wktórym
flgotowe”niejestnic.Gdyukładamyprzestrzeńwgotoweformy
(prze)życia,gotujemyprzestrzeń,zmieniającwłaściwyjejsurowy
smak.Taknastępujestopniowaeliminacjanatury,niepodległego
iczęstonieprzewidywalnego,awkażdymrazieniepodlegającego
ścisłemuplanowaniużywiołu.
Kiedyw1868rokuVictorFournelogłaszaswąksiążkęnatemat
przyszłościParyża,wydajesięprzejętytym,żenowoczesnemia-
stojestukładankągotowychelementów,któremożnaprzestawiać
dowolniewprzestrzeni.Itak,administracjaniearanżowała
skwerów,czekającnadziałaniesiłynatury,leczkupowałajego-
towe:flDrzewazmalowanejdykty,kwiatyztaftygrałygłówne
rolewtychoazach8”
,aumieszczonewlistowiusztuczneptaki
udatnienaśladowałyśpiewyprawdziwych.Jakpodsumowuje
Fournel:flWtensposóbzachowanoto,cowprzyrodzieprzy-
jemne,eliminującwszystko,cowniejnieforemneibrudne”9.
Ponieważupłynęłoledwie17latodpierwszejwystawyświatowej
17
8Cyt.za:W.Benjamin:Pasaże.Przeł.I.Kania.Kraków:WydawnictwoLite-
rackie2005,s.444.
9Ibidem.
