Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
32
Wprowadzeniehistoryczneihistoriograficzne
Wschodniej16,Himkarewidujewcześniejszespojrzenienakwestie
narodowościowewGalicji:rezygnujezinterpretacjiprocesupowsta-
wanianaroduprzezpryzmatteoriiprimordialistycznej,zgodniezktó-
rąnaródjestefektemnaturalnego,historycznegorozwoju,narzecz
teoriiinstrumentalnejpodkreślającejmożliwośćkreowanianarodu
(nationinvention).Badaczstwierdza,żetrzyruskienurtyideologicz-
nedominującewpołowieXIXwieku–propolski,proukraińskiipro-
rosyjski–posiadałyrówneszansenazwycięstwo.Wtensposóbzwra-
casięautomatycznieprzeciwkotradycyjnejinterpretacjiniektórych
ukraińskichhistoryków,zgodniezktórąjedynąmożliwościąbyło
zwycięstwoopcjiproukraińskiej17.WswoichrozważaniachJohn-Paul
Himkapróbujetakżeokreślićrolęimożliwościgrekokatolicyzmu
orazprawosławiawkreowaniuprocesównarodowościowychXIX-
wiecznejEuropy.ZdaniemHimki,wbrewoskarżeniomosprzyjanie
Polakom(wysuwanymzarównoprzezrusofilów,jakinarodowców
ukraińskichpodadresemWatykanu),grekokatolicyzmwłaśniedzię-
kiStolicyApostolskiejposiadałwiększypotencjałoddziaływania,
przezcomógłwsposóbpozytywnywpływaćnanarodowyrozwój
Dniehistorycznego”narodu,jakimbyliRusini.Cerkiewgreckokatoli-
ckapoprzezunięzRzymemcieszyłasięodrębnąstrukturąlokalną:
Rzym,jakoDtrzeciasiła”posiadającaprawoingerencji,kierowałsię
najczęściejinteresemKościołapowszechnego,nielokalnego.Stwa-
rzałotopewnegorodzajumożliwośćuwolnieniasięunitówodmiej-
scowychwładzpolitycznych,atakże–wbrewutartymprzekonaniom
–łagodziłostopieńdominacjiPolakównadRusinami.Jednoczesne
16Por.:klasycznapracaM.Hrocha,MałenarodyEuropy.Perspektywahistoryczna,
Wrocław–Warszawa–Kraków2003orazpraceinnychklasykównacjonalizmu:
B.Anderson,DieErfindungderNation.ZurKarriereeinesfolgenreichesKonzepts,Frak-
furtnadMenem–NowyYork1985;R.Brubaker,Nacjonalizminaczej,Warszawa
1998;E.Gellner,Narodyinacjonalizm,Warszawa1991;E.Hobsbawm,Nationen
undNationalismus.MythosundRealitätseit1780,Monachium1996.Cenneprace
polskichbadaczy:A.Kłoskowska,Kulturynarodoweukorzeni,Warszawa1996;
J.Kurczewska,NewModesofTheorisingaboutNationsandNationalism(Attemptand
Evaluation),w:TheNationalIdeasasaResearchProblem,red.J.Sujecka,Warszawa
2002,s.13–34;R.Radzik,Cotojestnaród?,DZnak”1997,nr3;J.Szacki,Onarodzie
inacjonalizmie,DZnak”1997,nr3.Ciekawyprzeglądteoriidotyczącychnaroduitoż-
samościszczególniewkontekścieformowaniasięwspółczesnegonaroduukraińskiego
stanowipracaO.Hnatiuk,Pożegnaniezimperium.Ukraińskiedyskusjeotożsamości,
op.cit.,s.25–60.
17Por.też:A.Zajarniuk,John-PaulHimka:ReligionandNationalityinWestern
Ukraine.TheGreekCatholicChurchandtheRuthenianNationalMovementinGalicia,
1867-1900,Montreal-Ithaca-London1999.Recenzijitaohljady,DKowczeh”,Lwów
2000,nr2,s.496–500.
