Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
1.Historiadla„poczciwychludzi”
17
temjesthistoria?NajważniejszymwyznacznikiemFoucaultowskiejwizji
historiijestwyzwoleniejejspodparadygmatulinearnościiracjonalności
wrazzdominującązasadąprzyczynowo-skutkową7.ParadygmattenFou-
caultnazywafilozoficznymmitemhistorii,historiądlafilozofów8.HDlanich
historiajestzasadniczocałościąanaliz–wyznajewjednymzwywiadów
–którepowinnypodążaćwzdłużwyraźnieokreślonejlinii,przechodząc
odpunktuAdopunktuB,zgodniezjakimśzłudnymwyobrażeniemroz-
woju(mitorozwojujakofilarzehistorii).Oprócztegopojmująonihistorię
wciążjakosprawęmiędzyjednostkąainstytucją,jakomaterialnośćrze-
czy,inaczejmówiąc,przeszłość,jakodialektykęmiędzywolną,indywi-
dualnąświadomościąacałościąświataludzkiegowjegoogromieinie-
przejrzystości”9.Foucaultdodajerównież,żezłudzeniefilozofiipolegana
postrzeganiuhistoriijakoHwielkiej,rozległejciągłości”,wktórejwolność
jednostkiłączysięzHdeterminacjaminaturyekonomicznejlubspołeczne-
j”10.HKiedyktośpodejmujejedenzowychwielkichtematów,doktórych
należąciągłość,faktycznarealizacjaludzkiejwolnościbądźekspresjaindy-
widualnejwolnościponadspołecznymideterminacjami,kiedywięcktoś
dotykaktóregośztychtrzechmitów,natychmiastjacyśpoczciwiludzie
podnosząlarumnadgwałtemczymordemdokonywanymnahistorii”11.
TymczasemFoucaultowskawizjahistoriijestwizjąantyplatońską:zmie-
rzającądowyzwoleniahistorycznejnarracjizmetafizycznegoiantropo-
logicznegomodeluorazdouwolnieniajejodpamięci12.Zatem,wbrew
7WwywiadzieKimpanjest,profesorzeFoucault?filozofmówił:Hbardzoczęstouwa-
żasięhistorięzauprzywilejowanemiejscedlaprzyczynowości:każdepodejściehistoryczne
miałobywydobywaćnajawrelacjeprzyczynyiskutku.Aprzecieżjużparęwiekówtemu
wnaukachprzyrodniczych–aodkilkudziesięcioleciwnaukachhumanistycznych–za-
uważono,żeustanowienieiśledzenieprzebiegustosunkuprzyczynowegojestniemożliwe
wterminachścisłejracjonalności:wgruncierzeczywlogiceniemaprzyczynowości.Otóż
jesteśmydzisiajwtrakciepracnadwprowadzeniemdohistoriirelacjitypulogicznego.Jest
oczywiste,żewmomenciewprowadzeniadoanalizyhistorycznejrelacjitypulogicznego,
takichjakwynikanie,wykluczenie,przekształcenie,przyczynowośćznika.Należysięjednak
wyzbyćprzesądu,żehistoriabezprzyczynowościtojużniehistoria”.M.Foucault,Kimpan
jest,profesorzeFoucault?,dz.cyt.,s.59.
8Por.M.Foucault,FoucaultodpowiadaSartre’owi.RozmowazJ.P.Elkabbachem[w:]
tegoż,Kimpanjest,profesorzeFoucault?,dz.cyt.,s.174.
9M.Foucault,Kimpanjest,profesorzeFoucault?,dz.cyt.,s.58.
10M.Foucault,FoucaultodpowiadaSartre’owi,dz.cyt.,s.174.
11Tamże,s.174,175.
12Por.T.Flynn,Foucault’smappingofhistory[w:]G.Guwng(ed.),TheCambridge
CompaniontoFoucault,CambridgeUniversityPress,Cambridge1994,s.39;M.Foucault,
