Treść książki

Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Zamachstanujakotajnaoperacjawywiadudefiniowaniepodstawowychterminów
towarzyszyużyciesiłylubgroźbasięgnięciaponią.Autoramiprzewrotumogą
być(ł)ludzieobecnijużwszerokorozumianejsferzerządzącejczyuczestni-
czącywsprawowaniuwładzy,aleteż(ł)osobyzupełnienienależącedotych
kręgów(ł)”
21.
1.1.2.Formyirodzajezamachówstanu
Rozumienieterminunzamachstanu”ulegałoprzeobrażeniomnaprzestrzeni
lat.ŻyjącywXVIIwiekuFrancuz,GabrielNaudé,wswojejpracyConsidéra-
tionspolitiquessurleCoupd’Étatwyróżniłtrzyrodzajeprzewrotów.Pierwszy
znichdokonywanyjestwcelubudowylubochronypaństwa,drugiwynika
zracjistanu,trzecizaśdasięokreślićmianemcoupdétat,posiadającegozde-
cydowanienegatywnywydźwięk,ocenianegojakoaktnagannypolitycznie
imoralnie
22.ZatemdopieroostatnizwymienionychprzezNaudérodzajówpo-
krywasięzewspółcześnierozumianymzamachemstanu,którywswejistociejest
zjawiskiemnegatywnym,ponieważdokonujesięznaruszeniemprawainiema
usprawiedliwienia.
Zajednąznajbardziejklasycznychtypologiizamachustanuuznajesiępo-
działprzedstawionywlatach60.XXwiekuprzezSamuelaHuntingtona,który
zakryteriumprzyjąłcelpolitycznyorganizatorówprzewrotu.Wyróżnontrzy
rodzajezamachówstanu:rządowe(governmentalcoup),rewolucyjne(revolu-
tionarycoup)orazreformistyczne(reformcoup)
23.Istotąpierwszegoznich,
zwanegotakżerewolucjąpałacowąlubprzewrotempałacowym,jestwyłącznie
zmianarządu.Autorzywywodząsięzkręgówwładzy,niedążądojakichkol-
wiekprzekształceńnapłaszczyźniespołecznejczygospodarczej,aichpoglądy
polityczneniewieleodbiegająoddotychczasowejwizjipaństwa.Rewolucyjny
zamachstanuróżnisięodpierwszegorodzajupodkątemefektówzmianywła-
dzy.Dochodzitubowiemdopoważnychprzekształceństrukturypolitycznej,
społecznejigospodarczej,ponieważgrupa,któraprzejmujewładzę,odwołuje
siędoideologiicałkowicieodmiennejodwcześniejdominującejwpaństwie.
Przewróttenprowadzidozasadniczejredystrybucjisiłwsystemiepolitycznym,
odrzucająclubosłabiającdotychczasowodominującegrupy,awzmacniającinne.
Wiążesięczęstozdodatkowąprzemocą,którąnowyrządstosujewceluwyelimi-
nowaniaistniejącychośrodkówoporuwspołeczeństwie.Zkoleiprzewrótre-
–––
–––
–––
–––
–––
21M.Bankowicz,Zamachstanu.Studium…,s.3031.
22G.Naudé,ConsidérationspolitiquessurleCoupd’État,[cyt.za:]M.Bankowicz,Zamach
stanu:pojęcie…,s.136.
23S.Huntington,dz.cyt.,s.32.
15