Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
ksiądzTadeuszGromnickiniezgodziłsięzpozytywnąopiniąodiariuszuLanhau-
sa.Dowodziłbowiem,żeLanhausnniecelowałumysłemwyższymanidaremspo-
strzegawczym,opisujewprawdzie,cowidziałlubsłyszał,alewidziećisłyszećmógł
mało,gdyżniestykałsięzosobamiwpływowemiinieposiadałjęzykówniemiec-
kiegoiwłoskiego”7.nCizespołeczeństwarzymskiego,zktórymisięzetknął-dowo-
dziłdalejks.T.Gromnicki-równieżwywarlinanaszympodróżnikuniekorzystne
wrażenie,uderzyłagochciwośćukleruaukobietzepsucie,leczotemwszystkiem
wiemyiskądinąd.Wreszcierubasznośćisuigenerishumorystykawopowiadaniu
kwalifikujewprawdzierzeczonyopispodróżydolekturypoobiedniej,alenienadaje
mumiejscawrzędziepublikacyjprzyczyniającychsiędorozświeceniaowejepoki”8.
StreszczeniediariuszaLanhausaprzezS.Karwowskiego,połączonezzamiesz-
czeniemwnimciekawszychcytatów,negatywnaopiniaT.Gromnickiegoitrudności
zdotarciemdooryginałuspowodowały,żeniebyłonpotemszerzejwykorzystywany
przezbadaczy,zwyjątkiemznawcyliteraturystaropolskiejAlojzegoSajkowskiego9
ikilkorgainnychhistoryków10.
DladzisiejszegohistorykadiariuszLanhausastanowikapitalneźródłowiedzy
omentalnościprzeciętnegoduchownegotamtychczasów.Iwłaśnieztegopowodu,
żenieprzynosiogląduświatazperspektywymożnych,cotakraziłoks.T.Grom-
nickiego,należygopoddaćszczegółowymbadaniom.Lanhauspiszeowszystkim,
nawetoczynnościachfizjologicznych,comożewprawdziebulwersowaćniektórych
czytelników,aledziękitakiminformacjomżyciecodziennewXVIIIw.niebędzie
posiadałojużprawieżadnychtajemnic.Wkilkumiejscachdiariuszaautorużyłokre-
śleń,którychniepowinnosiępowtarzaćwtowarzystwie.Robiłtowzdenerwowaniu
(nwcholerze”-jaksampisał),ale-cotrzebapamiętać-słowatewtamtejepocenie
byływcaleażtakbardzonieprzyzwoite.
Publikowanydiariuszkryjewsobieprzedewszystkimbardzowieleistotnychin-
formacjidotyczącychżyciacodziennegowpodróżywXVIIIw.,atakżepokazuje
ważneaspektyżyciaPolakówwRzymiewtymokresie.Niestety,autorrozprawyoży-
ciupolskimwRzymieXVIIIw.niewykorzystywałtegopamiętnika11.
7GromnickiT.(rec.),KarwowskiS.,Itinerariumbożogrobcagnieźnieńskiego,ks.JakóbaLan-
hausa,zr.1768,Poznań1890,nKwartalnikHistoryczny”R.6,1892,s.164-165.
8Ibidem,s.165.
9A.Sajkowski,WłoskieprzygodyPolaków.WiekXVI-XVIII,Warszawa1973,s.130-149.
10T.Mikocki,Àlarecherchedel)artantique.LesvoyageurspolonaisenItaliedanslesannées
1750-1830,Wrocław1988,s.51-52,ArchiwumFilologiczne,t.42;M.E.Kowalczyk,ObrazWłoch
wpolskimpiśmiennictwiegeograficznymipodróżniczymosiemnastegowieku,Toruń2005;L.Ber-
nardini,Florencjapolskichpodróżnikówimieszkańców,Firenze2005;B.Rok,Kilkauwagozain-
teresowaniachstarożytniczychpolskichperegrynantówzdrugiejpołowyXVIIIwieku,[w:]Człowiek
wteatrzeświata.StudiaohistoriiikulturzededykowaneProfesorowiStanisławowiGrzybowskiemu
zokazjiosiemdziesiątychurodzin,red.B.Popiołek,Kraków2010,s.297-305,PraceMonograficz-
ne.UniwersytetPedagogicznyim.KomisjiEdukacjiNarodowejwKrakowie,nr578;M.Wrześniak,
Florencja–muzeum.Miastoijegosztukawoczachpolskichpodróżników,Kraków2013,s.114-121,
Muzeologia.Teoria–praktyka–podręczniki,t.5.
11M.Loret,ŻyciepolskiewRzymiewXVIIIwieku,Rzym1930.
XI
