Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Wypartechłopskiekorzenieiposzukiwanie...
19
Bohaterowie,pomimoteoretycznegoodrzuceniachłopskiej
mentalności,przenosząwewspółczesnośćpewnepostawywłaściwe
dlapoddaństwachłopskiego,adokładniejjednegozjegoelemen-
tów-poddaństwaekonomicznego,czylitzw.pańszczyzny(dwapo-
zostałeelementytopoddaństwoosobisteipoddaństwosądowe)15.
Choćwoczywistysposóbniemogąpamiętaćczasówpańszczyzny,
ichrelacjawobecpracyispłacaniakredytumacharakterpańszczyź-
niany.Obraztenjestniecopodobnydotego,jakpolskąmentalność
narodowąipozostałościpostrukturzeszlachecko-chłopskiejopisał
kilkadekadwcześniejpsychiatraAntoniKępiński.Wyróżniałon
wśródPolakówdwapodstawowe,najczęściejspotykanetypyosobo-
wości:oskłonnościachhisterycznychipsychastenicznych.Pierw-
szytypmiałodpowiadaćkulturzeszlacheckiej,drugi-pochodzić
zmentalnościchłopskiej:
Polskityphisterycznyodpowiadanajsilniejtemu,coprzedlatyBrze-
zickiopisałjakotypskirtotymny(odgr.skirtao-tańczę);jesttotyp
wzasadzieszlachecki-polskiezastawsię,apostawsię-polonez,
Somosierra,szarżaułanównaczołgi,polskiesejmikowanie,polskie
liberumvetoitzw.polnischeWirtschaf,przedziwnamieszankacnót
iwad.Polskipsychastenik-tojakbytyppolskiegokmiecia,cichy,
spokojny,pracowity,niewadzącynikomu,czasemtylko[ł]przera-
żaobrazemJakubaSzeli;jestupartyitwardywciężkichwarunkach
życia.Tendziwnyrozkładnaszegospołeczeństwanaludzi,którzyga-
dają,inatych,którzypracują,[ł]modelszlacheckiikmiecyspołe-
czeństwasięutrzymuje16.
Istotnawukazaniutegoprzeniesieniamentalnościpańszczyź-
nianejjesttkankajęzykowadramatu.Pojawiająsięelementypo-
zorniegwarowe(nieodwzorowującejednakżadnejkonkretnej
gwarychłopskiej,współczesnejczyhistorycznej),opartenauprosz-
czeniuzbitekspółgłoskowychizniekształcaniuwyrazów.Idiolekt
15P.Guzowski,M.Kopczyński,Publicystykał,s.89.
16A.Kępiński,Psychopatie,WydawnictwoPZWL,Warszawa1977,
s.61.
