Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Opowieścifalenickie
13
dlawładzyabsolutnej.WypędzanowięcichzPortugalii(1759r.)7,zFrancji(1764r.),
zHiszpanii,Neapolu,ParmyiSycylii(1767r.)orazsukcesywniezkolonialnychpo-
siadłościtychpaństw.Naskutekdługotrwałegonaciskuzestronywładcóweuropej-
skich,atakżeniektórychdostojnikówKościoła-przeciwnikówjezuitów,papieżKle-
mensXIVczułsięzmuszonydowydaniaw1773r.breveDominusacRedemptor,
którymzarządziłkasatęzakonu8.Brevepociągałozasobąskutkiwszędzietam,gdzie
ogłosiłyjewładześwieckie.NieogłosiłygowtedyprotestanckiePrusy9iprawosławna
Rosja,gdzieczasowojezuicimogliznaleźćschronienieiprzechowaćswojetradycje10.
NieogłoszonoteżbrevewChinach,AfryceiIndiach,alezaprzestanoprzyjmowania
tamnowychczłonków.
Wefekciekasatyrozwiązano728jezuickichszkół,odbieranokościołyibudynki,
zlikwidowano600bibliotekzezbioramiliczącymipółmilionaksiążek,sprzedawa-
nychzabezcen.WsamejFrancjirozpędzono4tys.członkówTJirozgrabionomajątek
zakonu11.Jezuicimimotoprzetrwali-około50zostałobiskupami,resztapracowała
jakoksięża,winstytucjachnaukowych.Potrafilidziałaćwukryciuzakładającnowe
stowarzyszenia.Nicwięcdziwnego,żepocofnięciukasatyw1814r.przezPiusaVII
zakonszybkosięodrodziłiprawieosiągnąłpoprzednieznaczenie.
WXXIw.TowarzystwoJezusowejestnadaljednymznajbardziejznaczących
zakonówwKościelekatolickim,pełniącymistotnąrolęopiniotwórczą.Tonajlicz-
niejszyzakonmęski,mimożeodlat70.utrzymujesię(podobniedoinnychzakonów)
tendencjaspadkowapowołań12.Działawponadstukrajachświata;posiadawłasneuni-
wersytety,obserwatoriaastronomiczne,instytutygeofizyczne,radiostacje,czasopisma,
kilkaszpitali,liczneszkołyśrednieipodstawowe,rozgłośnieradioweitelewizyjne.
DoPolskijezuiciprzybyliw1564r.sprowadzeniprzezbiskupaHozjuszadoLidz-
barka13wokresie,gdyKościółkatolickipozostawałwgłębokimkryzysie,anastroje
7
Tupotraktowanojezuitówszczególniebezlitośnie,bonietylko1100wygnano,ale250uwięzionoiprzez18latwię-
zionowstrasznychwarunkach.PoodsunięciuodwładzyichprześladowcyPombala(premierPortugaliiwlatach1750-1777),
zostaliuznanizaniewinnych.
8
nIchtragediapolegałanatym,żepotępionoich,mimożedochowaliKościołowiwierności”-piszeCh.Hollis,który
dowodzi,żekasataTJzaszkodziłaEuropie,ajeszczebardziejkrajompozaeuropejskim(Historiajezuitów,PAX1974,s.181).
9
KrólpruskiFryderykIIniezgodziłsięnaogłoszeniewswymkrajutreścibreve,bolikwidacjajezuickiegoUniwersy-
tetuWrocławskiegozjegowydziałemteologicznym,oznaczałabykoniecznośćkształceniakandydatównakapłanówwinnych
krajach,cobyłosprzecznezzałożeniamipolitykikróla.KasatazakonunastąpiłajednakwPrusachkilkalatpóźniej.
10
ByłatodemonstracjaniezależnościRosjiodpolitykiBurbonówipapiestwa,któraumożliwiładziałaniejezuitówna
terenachIiIIrozbioruPolski(kolegiawPołocku,Witebsku,OrszyiDyneburgu).W1820r.carAleksanderIwypędziłjednak
jezuitówzeswegoimperium.Stracilioniwówczaswszystkieswojedomyikościoły.
11
ObszerniejnatematsytuacjijezuitówweFrancjipiszeJ.LacouturewksiążceJezuici,t.IZdobywcy,Volumen,War-
szawa1998,s.468-469.
12
W2005r.liczbazakonnikówwynosiła20tys.(zob.ApostolskiPlanProwincjiWielkopolsko-MazowieckiejTowarzystwa
Jezusowego,Warszawa2007,s.8).
13
OpoczątkachdziałalnościjezuitówwPolsceobszernieiciekawiepiszeBronisławNatońskiSJ,wksiążceJ.Brodricka
PowstanieirozwójTowarzystwaJezusowego.WAMKraków1969.
