Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
1.Użytecznośćwiedzyojacielesnymdlapsychologiisportu
27
Sportwyraźniezaprzeczatymtezom.Budowamorfologicznaczłowiekamatakie
samoznaczeniedlauzyskiwaniadobrychwynikówsportowych,jakprocesybioche-
micznezachodząceworganizmie(Ćwirko-Godycki,Drozdowski,1976).Pozatym
różnorodnośćwbudowieciaławykorzystywanajestwyraźniewdoborzezawodników
douprawianiaposzczególnychdyscyplinsportu.Przykładowowagaciężarowcajest
natyleważnąwłaściwością,któradeterminujeilośćpodniesionychkilogramów,że
trzebabyłopodzielićzawodnikównakilkakategoriizewzględunatęcechę.Także
innecechymorfologicznewpływająnauzyskiwanewynikisportowe.Cowjednej
działalnościsportowejjestkorzystne,winnejmożebyćwyraźnieniekorzystne.Iso-
cjobiologianiejestwstaniewyjaśnićnamznaczeniatychróżnic.
Nieoczekiwanieprzeszedłemwtejanalizieodprawdoczywistychdonieoczy-
wistych.Wartojeszczenachwilępowrócićdotychpierwszych.Otóżniktniema
wątpliwości,żeciałoczłowieka,jakowyodrębnionyobiektfizyczny,zeswąmasą,
wysokościąiproporcjamiposzczególnychczęści,podlegaprzyciąganiuziemskiemu.
Jużodurodzeniaróżnewłaściwościciaładecydująozróżnicowaniuwmożliwościach
poruszaniasię.Niemowlęomniejszejwadzemamniejproblemówzezmianąpoło-
żeniaciała,niżdzieckoznadwagą.Jednocześnietemożliwościdecydująospecyfice
doświadczeńpochodzącychzwłasnegociała.EleonoraThelen(1989)jakopierwsza
zwróciłanatouwagę,wykazująceksperymentalnie,żeprzebiegrozwojuruchowe-
godziecijestprocesembardzozindywidualizowanymimożebyćuwarunkowany
właściwościamibudowycielesnej.Podkreśliłateż,żenabieraniemasyciała,zmiana
jegoproporcjiorazpowiększającasięwysokośćmogąbyćpodstawowymimpulsem
dlastopniowegodoskonaleniasprawnościmotorycznej.Człowiekdysponujetzw.
miękkimiwzorcamiruchowymi,którestopniowoadaptowanesądozmianmor-
fologicznychciała.Bardziejogólniemożnapowiedzieć,żeruchczłowiekazawsze
dopasowujesiędoindywidualnychparametrówmorfologicznychczłowieka.Po
osiągnięciudojrzałościbiologicznejcharakterystycznytyptejaktywnościutrwalasię
istajesięindywidualnąwłasnościądanejjednostki(Thelen,2005).
Możnaprzyjąć,żetakżemłodzizawodnicyrozpoczynającydziałalnośćsportową
charakteryzująsiętrwałymidopasowanymdowłaściwościorganizmusposobem
działaniaruchowego,którywynikazdoświadczeńwposługiwaniusięwłasnym
ciałemjeszczewokresieniemowlęcymidziecięcym.Doświadczeniateutrwalone
sąprzedewszystkimwcentralnymukładzienerwowym,aleichśladówmożnatakże
poszukiwaćwokreślonejbudowiemięśniistawów.Wsumiemorfologicznabudo-
waciaładecydujeocharakterystycznychcechachruchu,którenazywamfasonem
ruchowym.Użyciemetaforypochodzącejzeświatamodymaswojeuzasadnienie.
Fasonruchowyjest–jakdobrzeskrojonyubiór–odpowiedniodobranymzbiorem
właściwościludzkiegoruchu,któryukształtowałsiękiedyśwzwiązkuzprzezwycię-
żaniemsiłgrawitacji.Dosportubędąwięctrafialiludziewykonującyruchyzdużym
lubmałymprzyspieszeniempoczątkowym,gwałtowneipłynne,harmonijneinie-
skoordynowane,angażującewieleiniewielegrupmięśniowych,wykorzystujące
