Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
I.WczesnenotatkiorazOktaventwurf
•47
MojeMetafzycznepodstawyetc.21przeszłynatympolujużczęść[wyzna-
czonej]drogi,alejedyniewodniesieniudoprzykładumożliwegozastosowa-
niaichwobrębiedoświadczenia,byto,cowypowiedzianewsposóbabstrak-
cyjny,uczynićzrozumiałymzapomocąprzykładów.
I.
Ilośćmaterii
Możeonazostaćzmierzonajedyniedziękiważeniu,tzn.ściskaniuelastycznej
materii,np.stalowejsprężyny,alboprzedewszystkimzapomocąwagi(ora-
mionachjednakowejdługości).Ciężar,wskazywanyprzeztęilośćmaterii,
jestnaciskiem,którymona[tj.ilośćmaterii]oddziałujedziękitemu,żejest
przyciąganaprzezZiemięjakociałoniebieskie.Ilośćmateriitegoprzyciąga-
jącegociałaniebieskiego[tzn.Ziemi]możezostaćoszacowanajedyniezapo-
mocąwychyleńwagiorazliczbyniewielkichłukówwykreślanych[przeznią
podczas]zwrotów.Niemawięcdlaniejżadnegobezpośredniegomiernika
opróczszacunkówwyprowadzonychnapodstawiewnioskowania.Tylkojej
moment.Tenzaśzkoleijestróżnywzależnościodróżnychwysokości,nie
jesttospecyficznaprędkość,alepowstajeonapodczasspadku[imFall]ciała,
wszystkiezaściałanaZiemi(jeślipotraktujemyjąjakokulę)dziękiniejza-
wszemajątensamciężar[Schweere],choćróżnąwagę[Gewicht].
Jestjednakwątpliwe,czyciążenie[Schweere]wprzypadkutegosamego[cia-
ła]zawszepozostajetakiesamo,zewzględunaniedostrzegalnekurczeniesię
Ziemiizmniejszającysięjejpromień,[nawet]jeśliokresobrotuZiemiwo-
kółwłasnejosimiałbypozostaćstały.Owagrawitacjajestprzyciąganiemna
odległość,któregomożliwościbroniłem22.Musiałaonabyćsiłąprzenikającą,
ażebykażdyelementmateriizosobnaiwcałościzostałwprawionywruch.
Ciężkośćdowodziwielkiejilościmateriiwmałejobjętości.Czyzachodzitu
jakaśgranica(wuniwersum),tegoniesposóbsiędowiedzieć.Platyna,jakdo-
tąd,manajwiększą[ciężkość].Absolutnalekkośćbyłabymateriąpozbawioną
wszelkiegociężaru[Schwere],coprzeczypojęciumobilis.
XXI409
21Tzn.Metafzycznepodstawyprzyrodoznawstwa(wyd.pol.:I.Kant,Metafzycznepodsta-
wyprzyrodoznawstwa,przeł.T.Kupś,w:I.Kant,Dziełazebrane,t.3,Toruń2012).
22ChodzioDowódiUwagidoTwierdzeniaVIIdynamikiwMetafzycznychpodstawach
przyrodoznawstwa[IV512].[przyp.red.ang.]
