Treść książki

Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
cechyenergetyczne(żywiołowość)idynamiczne(pobudliwość,ruchliwość,wy-
buchowość).Tewrodzonecechyprzejawiająsięwróżnychsferachżyciapsy-
chicznego.Autorpokazuje,jaksplatająsięcechytemperamentu(energetyka
idynamika)iusposobienia(uczuciowość).Stanowiąonepodstawoweźródło
kształtowaniasięosobowościicharakteru.Ichzewnętrznąmanifestacjąmimi-
ka,sposóbporuszaniasię,mówienia,sposóbbycia.Zewzględunaichróżnorod-
nośćuposzczególnychosóbnienależyzdaniemSzumanainterpretowaćze-
wnętrznychoznaktemperamentunigdyschematycznieipowierzchownie.
Każdyczłowiekprzynosinaświatinnytemperament,inneusposobienie.
Zdodatnichcechczłowiekkorzystajakzwrodzonychzdolności,adoujemnych
musisięprzystosowaćiwłaściwienimioperować.Wżyciuczłowiekapojawiają
sięfaledobrychizłychnastrojów;dobreułatwiająnamżycieaktywneidzielne,
azłenashartują.Ważnąrolęodgrywawychowanie,któreprowadzidonaucze-
niasiężyciawzgodzieztypemnaszegousposobieniaiwykorzystaniawszystkich
naszychmożliwościpsychicznych.
SzumanużywaterminuNumysłowość”naoznaczeniewszelkiejdziałalności
umysłuocharakterzekognitywno-orientacyjnymorazpoznawczo-zaradczym.
Jegozdaniem,strukturaicharakterumysłowościuwarunkowanegenetycznie.
Energiaumysłowa,któraczyniczłowiekazdolnymdosprawnegomyślenia,wyra-
żasięwskupieniuuwagi,zdolnościdoapercepcji,pamięci,operowaniawwy-
obraźniiumyśleorazwwyciąganiuwniosków.Takżeiwtymzakresiezaznaczają
sięróżniceindywidualne,amianowicie:bujneumysłymyślądużo,często,ciągle
pełnepytań,refleksji.Tempoumysłowościjestzgodneztemperamentem,ztakimi
jegocechami,jak:wrażliwośćpobudliwość,zapalczywość,rzutkość.Cechytempe-
ramentumogąwpływaćnaprzebiegmyśleniadodatniolubujemnie.
Autorprzedstawiaczynnościumysłu,takiejak:myślenie,spostrzeganie,pa-
mięć,wyobrażenia.Charakteryzujecechymyślenia,takiejak:dociekliwość,jas-
ność(będącanastępstwemuwagi;rozumianajakozdolnośćdoporządkowania,
kontroli,skupienia,obejmowaniacałości),logiczność,krytycyzm.Wyrazemwro-
dzonejenergiiumysłowejjestuwaga;jejupośledzenieutrudniarozwójumysłowo-
ściwogóle,atakżecierpinatymcałaosobowość.Wartozaznaczyć,żeuwagabyła
wokresiemiędzywojniaprzedmiotemeksperymentalnychbadańWładysławaHein-
richa(1933).Wlatachpięćdziesiątychbadaniaobserwacyjnenaduwagąuczniów
prowadziłsamautor,zaznaczającpragmatycznycharaktertychstudiów(Szuman,
1961).AwostatnichdziesięcioleciachXXwiekuuwagastałasięprzedmiotemlicz-
nychiintensywnieprowadzonychbadańneuropsychologicznychipsychologicz-
nych;obszartychposzukiwańjestobjętynazwąexecutivefunctionsiodnosisiędo
różnychokresówżyciaczłowieka(m.in.:Byczewska-Konieczny,Kielar-Turska,
2011;Gilbert,Burgess,2008;Hughes,2011;Jodzio,2008,Putko,2008).
XXXVIII