Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
1.1.Pojęcieiteorieosobowości
nychpojęćwpsychologii,niełatwozdefiniowaćiopisać,gdyżcharakterystykę
tegoterminudeterminujeprzyjętateoria.Wklasycznejtypologiistanowisk
teoretycznychzperspektywyontologicznejwyróżniasię:
–podejściepsychoanalityczne,któregoprzedstawicielamisąm.in.Z.Freud,
C.G.Jung,A.Adler,E.Fromm,K.Horney,H.Sullivan,A.Freud,H.Kohut
iE.Erikson20;
–podejściehumanistyczne,któregoprzedstawicielamisąm.in.C.Rogers,
A.Maslow,F.S.Perls,R.MayiV.Frankl21;
–teoriecech,którychprzedstawicielamisąm.in.G.W.Allport,H.J.Eysenck,
R.B.Cattell,P.T.CostaiR.R.McCrae22;
–teorietypów,którychprzedstawicielamisąm.in.Hipokrates,Galen
iW.H.Sheldon;
–podejściebehawioralne,któregoprzedstawicielamisąm.in.J.Watson,
I.Pawłow,B.F.Skinner,A.Bandura,J.DollardiN.Miller23;
–podejściepoznawcze,któregoprzedstawicielamisąm.in.G.A.Kelly,A.Ban-
duraiW.Mischel24.
Powyższypodziałcharakteryzujesięwysokimstopniemprzejrzystości,lecz
niewyjaśniajednoznacznieprzyczynprzypisaniaokreślonejteoriidodanego
nurtu.Wewspółczesnychtypologiachnastępująpróbydokonaniategozabiegu.
D.P.McAdamsdzieliteorieosobowościnatrzykategorie:teoriezajmującesię
rozwojemnja”irelacjiinterpersonalnychjednostki;teoriezwiązanezludzką
motywacją;teorieanalizująceosobowośćipoznanie25.
Ch.CarveriM.Scheierwanalizieteoriiosobowościuwzględniająper-
spektywy:biologiczną,fenomenologiczną,dyspozycyjną,psychoanalityczną
ineoanalityczną,poznawczejsamoregulacjiorazuczeniasię26.Autorzyswoją
typologięopierająnapoglądachH.A.MurrayaiC.Kluckhohna,żeczłowiek
jest,popierwsze,napoziomieludzkiejnaturypodobnydoinnych,podrugie,
napoziomieróżnicgrupowychtakijakniektórzyinni,potrzecie,odmiennyod
wszystkich–unikatowy27.
R.LarseniD.Bussproponująrozpatrywanieomawianychteoriinatrzech
płaszczyznach:opisuosobowościijejmechanizmów;analizyosobowościze
15
20Zob.C.SHall,G.Lindzey,J.B.Campbell:Teorieosobowości…,s.52-228.
21Zob.K.Drat-Ruszczak:Teorieosobowości–podejściepsychodynamiczneihumanistyczne.
W:J.Strelau(red.):Psychologia.Podręcznikakademicki.T.2.GWP,Gdańsk2000,s.601-652.
22Zob.J.Strelau:Osobowośćjakozespółcech.W:J.Strelau(red.):Psychologia.Podręcznik
akademicki.T.2,s.525-560.
23Zob.H.Gasiul:Psychologiaosobowości…,s.127-131.
24Zob.M.Kofa,D.Doliński:Poznawczepodejściedoosobowości.W:J.Strelau(red.):
Psychologia.Podręcznikakademicki.T.2,s.561-598.
25Zob.D.P.McAdams:meperson:Anewintroductiontopersonalitypsychology…
26Zob.Ch.Carver,M.Scheier:Perspectivesonpersonality.AllynandBacon,Boston2000.
27Zob.H.Gasiul:Psychologiaosobowości…,s.339-350.
