Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
1.1.Pojęcieiteorieosobowości
sąnieuświadomione,nawykowe,występująukażdegoczłowieka,odpowiadają
zaradzeniesobiezwewnętrznymikonfliktami33.Z.Freudbadałtakżenieświa-
domośćmetodąswobodnychskojarzeńipracowałnadsnami.Wklasycznym
podejściupsychoanalitycznymkładziesięnacisknaprocesynieświadome,
konfliktyikluczowąrolępopędówwrozwojuosobowości.Trzebazaznaczyć,że
jesttoteoriachybanajczęściejpoddawanaanalizomikrytycepodwzględemza-
równometodologicznym,jakimerytorycznym.Niemniejstałasięonapunktem
wyjściawieluinnychanalizorazdalszychposzukiwańnaukowychinietylko.
JednymznajznamienitszychpsychoanalitykówbyłC.G.Jung,przezkilka
latbliskiwspółpracownikZ.Freuda.Wedługjegoteorii,zwanejpsychologią
analityczną,naosobowośćskładająsięwspółzależnestruktury:ego,nieświado-
mośćindywidualnaijejkompleksy,nieświadomośćzbiorowaijejarchetypy34.
Osobowośćczłowiekastalesięrozwijaidoskonali,acelemostatecznymrozwoju
jestsamourzeczywistnienie.Poszczególnesystemyosobowościdziałająwtrojaki
sposób:kompensująnawzajemswojesłabości,przeciwstawiająsięsobielubteż
łącząsię(tworząsyntezę).Zaichfunkcjonowanieodpowiadaenergiapsychiczna,
którapodobniejakenergiażyciowapochodzizmetabolizmuworganizmie.
WteoriiC.G.Jungadziedzicznośćzajmujeważnąpozycjęjakodeterminanta
popędówbiologicznych35.
H.S.Sullivanstworzyłwpsychoanalizienowestanowisko,zwaneinterper-
sonalnąteoriąpsychiatrii.Twierdził,żeosobowośćjestkonstruktemhipotetycz-
nym,azachowanieinterpersonalne-jejjedynymobserwowalnymobjawem.
Niemniejtentwórcharakteryzująrealnefunkcje:personifikacje,dynamizmy
iprocesypoznawcze.Osobowośćstanowisystemenergetyczny,wktórymmożna
wyróżnićsześćstadiówrozwoju:niemowlęctwo,dzieciństwo,wiekmłodociany,
okrespoprzedzającydorastanie,okreswczesnegodorastania,okrespóźnego
dorastania36.
A.Adler,będącyjednymzbliższychwspółpracownikówZ.Freuda,jest
twórcątzw.psychologiiindywidualnej.Wswejteoriiuznałzacentrumoso-
bowościświadomość,zminimalizowałznaczeniepopęduseksualnego,zamiast
Freudowskiegoegowprowadziłjaźńjakosystem,któryinterpretujedoświad-
czeniainadajeimgłębokisens.Głównepoglądytegobadaczadotycząceoso-
bowościzawierająsięwhasłach:fikcjajakocel,twórczajaźń,zainteresowanie
społeczne,poczucieniższościikompensacja,dążeniedowyższości.Zgodnie
zjegokoncepcjączłowiekodnajmłodszychlatuzmysławiasobieswojebraki,co
rodzipoczucieniskiejwłasnejwartości,kompensowaneprzezdążeniedomocy
33Zob.K.Drat-Ruszczak:Teorieosobowości–podejściepsychodynamiczneihumanistycz-
ne…,s.603-612.
34Szerokiopisstrukturyosobowościwjegoujęciuznajdujesięm.in.w:C.G.Jung:Archetypy
inieświadomośćzbiorowa.Wyd.KR,Warszawa2011;L.A.Pervin:Psychologiaosobowości…
35Zob.C.S.Hall,G.Lindzey,J.B.Campbell:Teorieosobowości…,s.101-128.
36Zob.H.S.Sullivan:meinterpersonaltheoryofpsychiatry.NortonPress,NewYork1953.
17
