Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
26
Ostatecznietrzebaumrzeć
nakońcuciągukłamstwiprzemocy
.KiedyJanKarski,kurierpolskiego
rządunaemigracji,w1943r.mówiłwWaszyngtonieotym,cozobaczył
wwarszawskimgetcieiwoboziewIzbicy
,amerykańskisędziaFelix
Frankfurter,samzresztąŻyd,odpowiedziałmu:»Młodyczłowieku,niewie-
rzępanu.Nietwierdzę,żejestpankłamcą,aleniewierzępanu«.Sędzia
ówmniemał,żewie,doczegozdolnisąludzie”37.
Bliskimiczłowiekpowiedziałmikiedyś:nNakrótkoprzedwojną–mó-
wił–pobitomniezato,że»chodziłem«zŻydówką.Nawetwtymmomen-
cienieprzyszłomijednakdogłowy
,żeiluśludzizostanieprzepuszczonych
przezkomin”.Możedlatego,żetaktrudnobyłozrozumiećto,cosiędziało,
żeniemożnabyłotegozrozumieć,uniejednegozludziwierzącychpoja-
wiałosięświętokradczedlanichsamychpytanieczylub/idlaczegoBógich
opuścił?Autorjednejzbiografii,polskiŻyd,którycudemprzeżył,notuje
sytuacjęwobozie,gdyzostałprzezwspółwięźniazapytanyostosunekdo
wiary
.Pisze:nNiezastanawiającsięnadtym,comówię,powiedziałem,żeod
bardzodługiegojużczasuniedostrzegamwmoimpobliżuBoga.Wyraziłem
nawetwątpliwość,czyabynieznajdujesięOnpodrugiejstronie,postronie
hitlerowskichmorderców,udzielającimswegopoparciaiopieki.Icyk,mój
rozmówca,którystraciłżonęiczworodzieci,byłwstrząśniętymoimisłowami.
Głaszczącmniepotwarzy
,oparłgłowęnamoimramieniuizaniósłsiępła-
czem”
38.Prawda,żeniejedniŻydzitłumaczylisobieto,czegodoświadczali,
jakopróbęzesłanąprzezBoga.
Możedlatego,żetaktrudnouwierzyćwHolokaust,dodziświeludo-
rosłychAmerykanówwciążniewierzyweń(podkoniecXXw.20%,według
dany
chsondażowych).Możejesttoteżjednymzczynników,sprawiających,
żePolscyrespondencipraktyczniezrównującierpieniażydowskieipolskie
po
dczaswojny
39.Ciekawe,żewgigantycznąliczbębezpośrednichorazpo-
średnichofiarkomunizmuczęstoludziomjestłatwiejuwierzyć,przynajmniej
wPolsce.Choćjestonaznacznietrudniejszadooszacowaniaodofiarhitle-
ryzmu,niewątpliwiebyłagigantyczna.Ciekawejednak,żewzbrodniekomu-
nizmuwieluludziteżdługoniechciałowierzyć.Działosiętaknajpewniej
nietylkodlatego,żebyłyonesprzecznezgłoszonymhumanizmem,awie-
dzaorzeczywistościpociągnęłabykoniecznośćzrewidowaniawłasnychpoglą-
dów.Bardziejbezpośrednimpowodemmogłobyćto,żewswejmasowości
37[ClaudeLanzmann],nŚmierćtoskandal”.RozmowaRomainaLeicka,MartinaDoerry’ego
zClaudemLanzmannem,Forum,7–13III2011(za:DerSpiegel).
38NaftaliLau-Lavie,Zranionylew.Autobiografia,Znak,Kraków1997,s.124–125.
39PiotrT.Kwiatkowski,LechM.Nijakowski,BarbaraSzacka,AndrzejSzpociński,Między
codzienności!awielk!histori!.Drugawojnaświatowawpamięcizbiorowejspołeczeństwapolskiego,wstęp
PawełMachcewicz,komentarzhistorykaMarcinKula,MuzeumIIWojnyŚwiatowej,Scholar,
Gdańsk–Warszawa2010,s.291.
