Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Stołypina,tytułzaśmiałmaskowaćzamiarbiograficzny
.Bohaterrozprawybył
niewątpliwienajwybitniejszympolitykiemRosjitejdoby
,ba,nawetmężem
stanu,któregoodpowiednikanaprzestrzenidziejówpróżnoszukać;znajdzie-
myzaledwiejednegorównejskali–PiotraWielkiego.Jegowielkośćzaczęli
ostatniodostrzegaćsamiRosjanie,ceniącgozarównozasrogośćwobecwrogów
państwa,wszelkiejmaściterrorystów
,lewakówiobcoplemieńców
,jakiwizję
odbudowyigruntownejmodernizacjikraju.Formuła,jakągłosił–„najpierw
uspokojenie,potemreformy”–byłazaisteprorocza.Kilkadziesiątlattemu,gdy
komputerydopierowchodziływużycie,grupaamerykańskichhistoryków
gospodarczychdokonałanajakimśodpowiednikunaszejOdrysymulacjęna-
stępującejsytuacji:cobyłobyzRosją,gdybyniewybuchłaIwojnaświatowa.
EfektybyłyzadziwiającozgodnezintuicjąStołypina.Zwszechstronnej
symulacjiwszelkichmożliwychwskaźnikówekonomicznych,tempawzrostu
imożliwościrozwoju(zasobysurowcowe,siłarobocza,stopieńkoncentracji
kapitałuitd.)okazałosiębezżadnychwątpliwości,żeimperiumRomanowów
stałobysiępierwsząpotęgągospodarcząświataokołoroku1930,dystansując
StanyZjednoczone
7
.
Profesorniewdawałsięcoprawdawrozważaniaalternatywne,alebar-
dzowysokooceniałrealnedokonaniaStołypina,przedewszystkimrewolu-
cyjnąwsensieskutkówiewolucyjną,jeślichodziometodę,reformęagrarną.
Miałaonasprzyjaćpowstaniunawsirosyjskiej,stanowiącejwciążpotencjal-
nąbazędlanowegoPugaczowa,warstwyzamożnych,świadomychpolitycznie
chłopów
,ostoiwszelkiegoładuiporządku(bolszewicyokreślaliichpotem
mianemkułaków).
OmawiającpolitykęStołypina,mniejmiejscaBazylowpoświęciłjegokon-
cepcjomrozwiązaniaproblemównarodowościowychRosji.Możedlatego,że
zdołałzrealizowaćjetylkowycinkowoitopodwpływemokoliczności,wpro-
wadzającsamorządylokalne–tzw
.ziemstwawguberniachzachodnich,czy-
linaobszarzeoderwanymodRzeczypospolitejwtrzechrozbiorach,naktó-
rymdominowaławciąż,pomimopodejmowanychporoku1831i1864usil-
nychdziałańrusyfikacyjnych,cywilizacjaikulturapolska
8
.
7
Natemattego,cozdarzyłobysięwtakiejsytuacjinapisałemesejRosjanaszą
ojczyzną.Cobyłoby
,gdybywroku1911niezginąłPiotrStołypin,[w:]P
.Wieczorkiewicz,
M.Urbański,A.Ekiert,Dylematyhistorii.NosKleopatryczylicobybyło,gdyby...,Warsza-
wa2004,s.172–176.
8
Por.P
.Wieczorkiewicz,Stołypin,Polacyiziemstwazachodnie,[w:]Słowiańszczyzna
idziejepowszechne.StudiaofiarowaneProfesorowiLudwikowiBazylowowiwsiedemdzie-
siątąrocznicęJegourodzin,Warszawa1985,s.125–153.
9
Szerzejnatentematwmoimtekście(wspólniezAndrzejemSzwarcem):Uwagi
otaktyceprzedstawicielstwapolskiegowIIDumiePaństwowej,[w:]Unifikacjazawszelką
cenę.SprawypolskiewpolitycerosyjskiejnaprzełomieXIXiXXwieku,Warszawa2002,
s.171–187.
X
