Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
10
BeataKiszka
Należypodkreślić,żezgodniezzapisemśredniowiecznychźródełhisto-
rycznychanalizowananazwamiejscapojawiałasięwdwóchformach:Oświę-
ciniOświęcim.PierwszazwymienionychdominowaławXIIIw.iutrzymywała
siędokońcaXVstulecia,późniejstopniowozanikała,tymczasemdrugaforma
zaczęłaprzeważaćodpołowyXIVw.Wzachowanychdokumentach-wza-
leżnościodokresuichpowstaniaijęzyka,wjakimzostałyutrwalone(pol-
skiego,czeskiego,niemieckiegolubłacińskiego)-nazwaOświęcimnotowana
jestzapomocąróżnejpisowni.Donajczęściejspotykanychnależą:Ospenchin
(1217)2,Osswencin(1284)3,Osswiecim(1287)4,Ossuencin,Osswantzim(1321)5,
Osswencim(1346)6,Auswinczyn(1351)7,Ossvyaczim(1377)8,Uswiczin(1400)9.
ObocznośćformOświęciniOświęcimwXIIIiXIVw.dajepodstawydwóm
różnymetymologiomnazwy.ZdaniemKazimierzaRymutaHOświęcinmoże
pochodzićodnazwyosobowejOświęta,aOświęcimodnazwyosobowejOświę-
cim”10.Wypadajednaknadmienić,żenazwapatronimicznaOświętaniejesthi-
storyczniepotwierdzona,zarejestrowanyzkoleiwSłownikustaropolskichnazw
osobowychWitoldaTaszyckiegoonimOświęcimzostałutworzonyodnazwymiej-
scowej.AntroponimOświętawywodzisięnatomiastodznanegojużwśred-
niowiecznejpolszczyźnieczasownikaoświęcićznaczącegotyle,coʻuczynić
świętym,poświęcić).Przytoczoneustaleniajęzykoznawczezostajązweryfiko-
waneiuzupełnioneprzezJarosławaPacułę,któregozdaniemnazwaOświęcim
swójpoczątekbierzeodimienia*OsvøtЪ,utworzonegoodprasłowiańskiego
czasownika*svøtitiʻświęcić).HUźródełnazwymiejscowejleży[więc]nazwa
osobowaSvøtЪzwiązanazprasłowiańskimprzymiotnikiem*svøtЪ”-ʻsilny,
twardy),znanymjużwewczesnymśredniowieczu.Dzisiejszeznaczenie-sanc-
tus-ʻświęty)jestzatempóźniejsze”11.
RozważajączagadnienietoponimuOświęcim,trudnoniewspomniećoutoż-
samianejztragicznymiwydarzeniamiwczasieIIwojnyświatowejnazwieAu-
schwitz,która,jakpodkreślająbadacze,winnabyćstosowanawodniesieniudo
obozukoncentracyjnego.Przypomniećtrzebajednak,żenazwętęnadalimia-
stujużwXIVw.niemieckojęzyczniosadnicyikupcy,starającsiędostosować
niemieckągrafiędopolskiegosystemufonetycznego.Ślademichdziałańsą
2KDŚ,nr155(KodeksdyplomatycznyŚląska,t.1-3,wyd.K.Maleczyński,Wrocław1956-
1964).
3Mog,nr30.
4ZDK,cz.1,nr21(Zbiórdokumentówkatedryidiecezjikrakowskiej,cz.1:1063-1415;cz.2:
1416-1450,wyd.S.Kuraś,Lublin1965,1973).
5Kkk,t.1,nr160;t.2,nr3(Kodeksdyplomatycznykatedrykrakowskiejśw.Wacława,t.1-2,
wyd.F
.Piekosiński,Kraków1874-1883).
6Mog,nr54.
7MV,t.3,nr334.
8ZDM,cz.1,nr196.
9Zob.Oświęcimiziemiaoświęcimska,red.A.Hołubowska,Kraków2004,s.28.
10K.Rymut,Auschwitz–Oświęcim,w:tegoż,Szkiceonomastyczneihistorycznojęzykowe,
Kraków2003,s.215.
11Zob.http://vod.tvp.pl/23562341/oswiecim(dostęp:10.10.2016).
