Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
HerbipieczęcieOświęcimia
17
WPolscelokacjemiejskiebyłynadawanewrazznasilającąsięfaląosad-
ników,którzyprzemieszczalisięzZachodunaWschódEuropy.Najwcześniej-
sześladytegoprocesumożnaobserwowaćjużodpoczątkuXIIIw.;prawdzi-
wyjednakrozkwitlokacjimiejskichprzypadłnadrugąpołowętegostulecia.
Falalokacyjna,idącaprzezŚląsk,WielkopolskęiMałopolskę,najpóźniej
dotarłanaMazowszeiRuś.Wzwiązkuztym,żeprawomiejskieprzenie-
siononaziemiepiastowskiezZachodu,czylizkrajówniemieckich,todo
dzisiajpotoczniejestononazywaneniemieckim,choćwewnątrztegopojęcia
kryjąsięliczneodmianyiróżnicemiędzyposzczególnymiwzoramipraw-
nymi.Zorganizowanegminymiejskie,którezaczęłypojawiaćsięwPolsce,
nazawszezmieniłyspołecznypejzażkrajuikrótkopookrzepnięciu,szybko
szukałyśrodkówpozwalającychnaskutecznemanifestowanieswejpodmio-
towości.Miałotoznaczenieprzedewszystkimdlatego,żeżyciemiastaściśle
wiązałosięzesłowempisanym,znanympowszechnieirespektowanym,aco
zatymidzie-podstawąwszelkichdziałaństałsięwięcdokument,uwie-
rzytelnionywodpowiednisposób,ocharakterzeprawnym.Powszechnym
znakiem,któryczyniłgowiarygodnym,byławtymczasiepieczęćmająca
walorsigillumauthenticum.Oznaczałotopieczęć,któranależaładokogoś,kto
dysponowałwładząpubliczną.Wprzypadkunowopowstałychmiastwła-
dzępublicznąreprezentowałprzedewszystkimwójt,azczasemradamia-
sta.Osobnewięcpieczęciezamawianodlasądówławniczych,aradymiast
tworzyłypozapieczęciamigłównymi,zwanymiwiększymi,takżepieczęcie
mniejsze.Wszystkozależałoodwielkościmiasta.Jakmożnasiędomyśleć,
napieczęciach,oprócznapisuinformującegocotozasigillum,znajdowały
siętakżewyobrażeniaikonograficzne.Nieoznaczatooczywiście,żewraz
zpierwszymipieczęciamiodrazupojawiałysięnanichherby.Czasamimusia-
łoupłynąćdużoczasuzanimmiejskaspołecznośćdopracowałasięherbowe-
goznaku.Podobneprocesymożnazaobserwowaćprzypowstawaniuherbów
korporacjikościelnych,czylikapituł,orazklasztorów.Itaknp.największa
wpołudniowejPolscekapitułakatedralnawKrakowie,mimoposiadania
pieczęciprzynajmniejodpoczątkuXIIIw.,herbemzaczęłasięposługiwać
dopieronaprzełomieXIViXVw.TakżemiastoKraków,powstałew1257r.
ibędącemiastemstołecznymnietylkoksięstwakrakowskiego,alepotem
równieżKrólestwaPolskiego,swojegoherbuużywałonajwcześniejodpoło-
wyXIVw.(najstarszaonimwzmiankapochodzizKronikiJanazCzarnkowa
idotyczywydarzeńzlistopada1370r.)1.Jednakwyobrażeniaznajdującesię
napieczęciachczęstostawałysiępodstawąwykreowaniaherbu.Pierwsze
pieczęciemiejskieprzyjmowałyróżnewyobrażenieiwcaleniemusiałyto
być,takczęstokojarzonezmiastami,mury,wieżeibramy.Niejednokrotnie
nawiązywanodoosobywłaścicielamiasta,jaknp.wprzypadkuKazimierza
podKrakowem,gdziegłównymelementemnapieczętnymbyłamajuskuło-
waliteraKodwołującadoosobyKazimierzaWielkiego.WBochnipodstawą
1JoannisdeCzarnkow,ChroniconPolonorum,wyd.J.Szlachtowski,MPH,t.2,Lwów1872,
s.636-637.
