Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Pacjentonkologicznywgabineciestomatologicznym
Profilaktyka
nowotworówjamyustnej
Oralcancerprevention
lek.dent.BeataKolondra1,drn.med.MagdalenaKubicka-Musiał2
O
chorowańnotujesięwpaństwachrozwijającychsię(2).Nawet
bciążenieświatowejpopulacjichorobaminowotworowy-
mimawzrosnąćz14milionóww2014r.do24milionów
nowychprzypadkóww2035r.(1).Największywzrostza-
bogatekrajespotykająsięzproblememrosnącejliczbypacjen-
tów,awprowadzaniecoraznowszychmetoddiagnostyczno-tera-
peutycznychpodnosikosztyleczenia(1,3).Koniecznejestzatem
rozszerzeniedziałańobejmującychszerokopojętąproflaktykę
onkologiczną(4).
Rakjamyustnejjestjednązdziesięciunajczęściejwystępują-
cychchoróbnowotworowychnaświecie(4).95%stanowirakpła-
skonabłonkowy(14).Czynnikisprzyjającepowstawaniuirozwojo-
wichorobynowotworowejzostałypoznanenapodstawiebadań
epidemiologicznychiklinicznych(5).Zaliczamydonichczynni-
kiniemodyfkowalne:wiek,płeć,czynnikigenetyczne,statusso-
cjoekonomiczny(5);modyfkowalne:czynnikichemiczne,fzyczne,
biologiczne,wirusyorazgrzyby.Poprzezwprowadzeniedziałań
proflaktycznychmożemywyeliminowaćniektórezczynnikówry-
zyka(7).WgIARC(InternationalAgencyforResearchonCancer)
istniejekilkapoziomówproflaktyki:
-proflaktykapierwotna-manaceluzapobieganiepojawieniu
sięchorobypoprzezzmniejszenienarażenianaczynnikiryzyka,
zwiększenieodpornościnanie;
-proflaktykawtórna-poleganawczesnymrozpoznaniuoraz
leczeniu,przeprowadzaniubadańskriningowych,abyrozpozna-
waćzmianywnajwcześniejszymstadium;
-proflaktykatrzeciorzędowa-towykorzystanieleczeniaiprogra-
mówrehabilitacyjnychwceluprzyspieszeniarekonwalescencji
pacjentówpoterapiiprzeciwnowotworowej(8).
WgNarodowegoProgramuZwalczaniaChoróbNowotworowych
nalata2016-2024celeproflaktykipierwotnejbędąrealizowane
poprzezzwiększanieświadomościspołeczeństwaijegoedukację,
tj.działaniainformacyjne,promocyjneorazedukacyjne.Program
skupiasięnapromowaniuaktywnegotrybużycia,zdrowegood-
żywiania,ograniczaniupaleniatytoniuczyspożywaniaalkoholu(9).
Ryzykorozwojurakajamyustnejupalaczyjest3razywiększe
niżuosóbniepalących,atakżeo35%niższeuosób,którerzuciły
palenieprzed4laty,niżuwciążpalących.Rośnierównieżprzykon-
I
pingcountries(2).Evenwealthycountriesfacetheproblemofagro-
tisexpectedthattheglobalburdenofcancerwillgrowfrom
14millioncasesin2014to24millionnewcasesin2035(1).The
highestincreaseinincidenceratehasbeenrecordedindevelo-
wingnumberofpatients,andtheintroductionofnewdiagnostic
andtherapeuticmethodsincreasesthecostoftreatment(1,3).
Itisthereforenecessarytoextendthemeasuresassociatedwith
broadlydefnedcancerprevention(4).
Oralcancerranksamongthetenmostcommontypesofcancer
worldwide(4).Squamouscellcarcinomaaccountsfor95%oforal
cancers(14).Epidemiologicalandclinicalresearchhasidentifed
thefactorsresponsibleforthedevelopmentofcancer(5).They
include:unmodifablefactors,suchasage,sex,geneticfactors,so-
cioeconomicstatus(5),andmodifablefactors,suchaschemical,
physicalandbiologicalfactors,aswellasvirusesandfungi.Some
ofthoseriskfactorscanbeeliminatedbyintroducingpreventive
measures(7).AccordingtotheInternationalAgencyforResearch
onCancer(IARC),thereareseverallevelsofpreventionmeasures:
-primaryprevention-aimedatpreventingtheincidenceofthe
diseasebyreducingtheexposuretoriskfactors,andenhancing
theresistancetothosefactors;
-secondaryprevention-involvesearlydetectionandtreatment,
andperformingscreeningteststodetectlesionsattheearliest
stage;
-tertiaryprevention-involvestheuseoftreatmentandrehabi-
litationprogrammestoacceleratethepatient’srecoveryafter
cancertherapy(8).
InaccordancewiththeNationalCancerControlProgramme
2016-2024,thegoalsofprimaryandsecondarypreventionwill
beimplementedbyraisingpublicawarenessandeducatingthe
society,i.e.byconductinginformation,promotionalandeducatio-
nalactivities.Theprogrammefocusesonpromotingactivelifestyle,
healthydiet,andreducingtobaccouse,oralcoholconsumption(9).
Smokersrunariskofdevelopingcancerthatisthreetimeshigher
comparedwithnon-smokingindividuals.Ontheotherhand,peo-
plewhogaveupsmoking4yearsagoare35%lesslikelytodevelop
cancerthanthosewhocontinuetosmoke.Exposuretotobacco
smokealsoincreasestherisk.Forpassivesmokers,theriskis87%
4
