Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Materiałiprzyborypisarskie
45
storiapoprzedzahistorię.Paleografia,ograniczającswójzakresczaso-
wydośredniowiecza,kiedytowpowszechnymużyciubyłjużmateriał
pisemnymiękki(papirus,pergamin,papier),przechodzizazwyczajdo
porządkunadmateriałemtwardym,którywśredniowieczurzadkotyl-
koiwyjątkowosłużyłdoużytku.Niejesttojednakzasadniczorzeczą
słuszną,gdyżjakwnowszychczasachwykazano(GuillhermyetLastey-
rie,QuesversetStein,LeBlant,Doloye),wewcześniejszymzwłaszcza
średniowieczu,wkamieniu,azwłaszczawmetalukowanowzględnie
rytoróżnepomnikipisma,jaknagrobki,dokumenty,epitafia,monety
itp.,któredlapaleografiimająbezwzględunamateriałważneznacze-
nie,tymważniejsze,żepismonanichwystępujące,jakkolwiekmanaj-
częściejcharaktermonumentalny,wykazujeczęstopokrewieństwozpi-
smemutrwalonymnamaterialemiękkim(zob.niżej).
WspomnianeprzezPliniuszaplumbeawoluminabyłytozwojespo-
rządzonezcienkiejblachyołowianejwrodzaju,tej,którąznaleziono
wgrobienawyspieRodoszIIIw.przedChr.Natabliczkachołowianych
pisanojeszczewśredniowieczuepitafiaiwkładanojezmarłymdogrobu
(oepitafiumbiskupaAurawKrakowiezob.wrozdzialeopiśmieepigra-
ficznym).
Napisynieobojętnedlapaleografawystępujątakżedośćwcześnie
(wXIIw.)nametalowych(złotych,srebrnych,brązowych)paramentach
kościelnych,kielichach,patenach(skarbytrzemeszeńskie,patenakole-
giatykaliskiej),mieczach(tzw.Szczerbiecz2poł.XIIw.).Dodaćdotego
trzebanapisydewocyjnenadzwonachichrzcielnicach(metalowych
ikamiennych),wreszcienamonetachipieczęciach.OdpoczątkuXIVw.
mamyjużkamienneepitafianagrobne,tabliceerekcyjne(np.wkolegia-
ciewiślickiej)itp.,którychliczbawciągunastępnychwiekówstalewzra-
sta.Umieszczonenanichnapisyomonumentalnymzazwyczajcharak-
terzenależąteżdoepigrafikiśredniowiecznejizostanątuomówione
przykońcuwosobnymrozdziale.
2.Tabliczkiwoskowe
Napograniczumiędzymateriałemtwardymamiękkimstojątabliczki
drewniane,naktórychbezpośredniopisanoatramentemlubpowlekano
jewarstwąwosku,zapisywanąnastępnieprzypomocyrylca.Byłyone
wużyciujużwodległejstarożytności,przetrwałyzaścałeśredniowiecze,
anawetniegardzononimiwczasachnowożytnych,porozpowszechnieniu
siępapieru;sąteżśladyposługiwaniasięnimijeszczewpołowieXIXw.
Tabliczkitakie,wyrabianezdrzewabukszpanowego,bukowegolub
dębowego,miałynazwętabulaeceratae(cera=wosk);bywałyoneniekie-
dyskładaneirzemykiemwiązane,stosowniedoilości,wtzw.diptycha,
duplices(dwietabliczki),triptycha,triplices...poliptycha,multiplicesczyli
codices;większąilośćtabliczeknanizanychnasznurekskórzanynoszo-
noupasa(tzw.perpendicula).Rylec(stiluslubgraphium)sporządzony
byłzkościlubmetaluimiałjedenkoniecostry–dopisania,drugiprzy-
