Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
48
3.Papirus
RozdziałII
Najpospolitszymmateriałempisemnymwstarożytnościbyłpapirus,
którywojczyźnieswej,Egipcie,obokskóryzwierzęcejsłużyłdocelów
pisarskichconajmniejodIIItysiącleciaprzedChr.,poprzezczasyfara-
onów,potempanowaniaGreków,Rzymian,Bizancjum,wreszcieAra-
bóważdowiekuX,awięcprzeszło4tysiącelat.Dziękiwykopaliskom
archeologicznym,przeprowadzanymsystematycznieprzezwszystkienie-
malcywilizowanenarodyświatapodkoniecubiegłegostuleciaiwwie-
kubieżącymnaobszarzedawnegoImperiumRzymskiego(m.in.wHer-
kulanum),przedewszystkimzaśnaterenieEgiptu,zwłaszczawFayûm,
Oxyrhynchos,nawyspieElefantynieiin.,zyskałahistoriastarożytna,
zwłaszczawdokumentachpapirusowych,nowe,niesłychanieważne
źródłodopoznaniastosunkówprawnych,kulturalnych,gospodarczych,
atakżedopoznaniajęzyka,literatury,religiiiobyczajówantycznych.
Ponieważodczytywanietekstówpapirusowych,przeważniegreckich,ich
krytycznaanalizaiinterpretacjaorazwyzyskaniezawartegownich
materiałudlacelówhistoriiwymagałyodrębnychmetodnaukowych,
wytworzyłasięspecjalnanauka,zwanapapirologią,którastanęławrzę-
dzieważnychnaukpomocniczychhistoriistarożytnej.Jakkolwiekpapi-
rusprzetrwałnajazdArabównaEgiptiwłaśniedziękiichpośrednictwu
rozpowszechniłsięobokpergaminuiwkonkurencjiznimwEuropie
średniowiecznej,toprzecieżpapirologia,ograniczającsiędobadańnad
papirusamiegipskimi,niewciągawzakresswychstudiówpapirusów
średniowiecznychiichtekstówłacińskich,pozostawiającjepaleografii
idyplomatycejakonaukompomocniczymśredniowiecza.Pomimotojed-
nakobietenaukiszukają,podobniejakdoepigrafiki,nawiązańdopapi-
rologii,zarównojeślichodzioelementygraficzne,jakidokumentalne.
Ośrodkiemprzemysłupapirusowegobył,takwstarożytnościjak
iwśredniowieczu,Egipt,azdobyciegoprzezArabówwr.634poChr.
niesprowadziłoupadkutegoprzemysłu:arabskiefabrykipapirusu
wEgipciedostarczałygonadalcałemucywilizowanemuświatuprzez
trzynastępnestulecia.
Papirussporządzanozłodygroślinyzwanejpoegipskupap-iur
(=roślinarzeczna),rosnącejwzabagnionychokolicachkrainsubtropi-
kalnych,szczególniewEgipcie,wdelcieNilu.Cienkiepaskimiękkiego
miąszułodygikładzionooboksiebienawilgotnejdesce,przykrywanoje
wpoprzekdrugątakąwarstwąpasków,poczymtakskrzyżowanewsieć
włóknatłuczonogładkimkamieniemlubdrewnianymmłotem,dzięki
czemuwydzielałsiękleistysokroślinnyspajającywłókna,awrazie
potrzebydodawanojeszczewięcejsztucznegoklejurozpuszczonego
wwodzienilowej.Następniesuszono,prasowanoigładzonotakpowsta-
łeprostokątnekarty(chartae,plagulae)gotowegojużpapirusu,które
wkońcusklejanonawęższychbrzegachwkierunkuwłókienpoziomo
biegnącychwodpowiedniejdługościarkusze(scapi),dochodzącedokil-
ku,kilkunastuanawetkilkudziesięciumetrów(biblos,liber).Zwijane
