Treść książki

Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
20
PaństwaGrupyWyszehradzkiej:pomiędzyprzeszłościąateraźniejszością…
WwęgierskiejliteraturzeXIXwieku,którastanowiłaźródłotworzeniawspól-
notynarodowej,istotnąrolępełniłmitpierwszychMadziarów,którzyprzywę-
drowalinaterenKotlinyPanońskiej.Procesgwałtownegorozwojuliteratury
ijęzykawęgierskiegozwiązanyjestzdziełamitakichpisarzyipoetów,jak:
MihdlyVörösmarty,SdndorPetőfi,JdnosArany,MórJókai.Rozpoczętoproces
oczyszczaniarodzimegojęzykazniemieckichnaleciałości.Alezdrugiejstrony
węgierscypatriocizdawalisobiesprawęzkoniecznościwspółpracyzWiedniem,
gdyżuważano,żejesttojedynaformaprowadzącadouzyskaniawiększychswo-
bódnarodowych.Ważnymwydarzeniemwrozwojuwęgierskiejświadomości
narodowejbyłaWiosnaLudów.NajejczelenaziemiachwęgierskichstanąłLajos
Kossuth,którypoczątkowodomagałsięjedynieautonomiiwramachmonarchii,
apotemcałkowitejniepodległościWęgier.Mimowielkiegotruduwłożonego
wdziałanianiepodległościowe,ziemiewęgierskiepoupadkuWiosnyLudów
nadalpozostawaływłasnościąHabsburgów.Dopierow1867rokudziękistara-
niomFerencaDedkapodpisanougodętworzącądualnąmonarchięaustro-
-węgierską.Państwamiaływspólnąarmię,politykęzagranicznąifinanse,ale
oddzielneskarby,jednostkiwojskowe,rządy,parlamentyiadministrację.Wy-
zwoleniesięspodkontroliWiedniapozwoliłonarozwójscenypolitycznej,po-
wstałyżnepartieodwołującesiędointeresówrozmaitychgrupspołecznychna
Węgrzech.Jednocześnienastąpiłwzmożonyprocesmadziaryzacjinarodów,które
popodpisaniuugodyznalazłysiępodbezpośredniąadministracjąBudapesztu:
Słowacy,ChorwaciiRumunizSiedmiogrodu
15.
W1918rokuwszystkiepaństwabędąceprzedmiotemopisuwniniejszejpracy
stałysiębytaminiezależnymi,ztymżeCzesiiSłowacystworzylifederację,
aPolskaiWęgryprzyjęłyustrójunitarny.Odbudowastrukturpaństwowych
obejmowaławszystkiesfery:gospodarczą,ustrojową,społecznąiinne.Wzwiąz-
kuzrozpademwielonarodowychmocarstwwEuropieŚrodkowejiWschodniej,
nowopowstałepaństwaznalazłysięwsytuacjizmuszającejjedookreśleniaswo-
jejpozycjiwobecsąsiadów.Koniecznymstałsięfaktznalezieniaodpowiednich
sojuszników,którzygwarantowalibybezpieczeństwo.Radośćzodzyskanianie-
podległościmieszałasięzpoczuciemogromuobowiązków,jakiestanęłyprzed
władzamipaństwowymi.
Pierwszympoważnymsprawdzianemniezawisłościbyłaobronaprzedpróbą
przeniesieniarewolucjibolszewickiejnaZachódEuropy.Jużw1919rokuArmia
CzerwonazaczęłazajmowaćwschodnieterenyIIRzeczypospolitejidopierojej
odparciepodWarszawąwsierpniu1920rokupowstrzymałomarszżołnierzy
RosjiRadzieckiej.JednocześniepokrótkimokresiedemokratyzacjiWęgier,wła-
dzęwBudapeszcieprzejęlikomuniści.Dnia21marca1919rokuwkrajuutwo-
rzonoRządzącąRadęRewolucyjną,rozpocząłsiętzw.czerwonyterror.Dzięki
pomocywojskEntenty6sierpnia1919rokunastąpiłupadekWęgierskiejRepu-
15W.FELCZAK:HistoriaWęgierł,s.223-253in.