Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
DlaczegowartodziśczytaćZygmuntaBalickiego?
17
wcześniejszyinadrzędnypodwzględemtreściwobecbytujednostek(szczegól-
niemocnoujawniasiętodziękibezpośredniemuoparciusocjologiisyntetycznej
napsychologiispołecznej).Cowięcej,rozbudowałideęprymatuspołeczeństwa
nadjednostką:zostałaprzezniegosformułowanajakoideadwuaspektowego
prymatuświadomościzbiorowejnadświadomościąjednostkowąorazprymatu
społeczeństwapolitycznegonaduczestniczącymiwnimistotamiludzkimi.
Wydajesię,żetakidwuaspektowyprymatmożebyćjedynieuzasadniony
przezpołączeniesocjologiirozwojuspołecznego(inaczejmówiąc-rozwojuspo-
łeczeństwapolitycznego,októregodynamicedecydujeprzymus)zpsychologią
społeczną,różnąnietylkoodpsychologiiindywidualnej,aletakżeodpsycho-
logiitowarzyskiej,Dktórasprowadzaduchowezjawiskazdziedzinyspołecznej
dostanuświadomościjednostkowej:urabiającejsięnieustanniepodwpływem
wzajemnegooddziaływanianasiebieduchowościosobniczejizbiorowej,rozu-
mianejwznaczeniuprądówumysłowych”19.
Jakjużwspomniałam,socjologiasyntetycznaBalickiego,którejzałożenia
icelekrótkoprzedstawiłam,opierałasięnarozbudowanymprogramiepsycho-
logiispołecznej.Jejtwórcagłosił,żepsychologiatapowinnaskładaćsięztrzech
części:1.zpsychologii,którazajmujesięczynnościamipoznaniawstosunkudo
ichpodmiotuzewnętrznego(grupyspołecznej),2.zpsychologii,któradotyczy
czynnościsamopoznaniaspołecznego(czyligrupajestpodmiotemiprzedmio-
tempoznaniajednocześnie),oraz3.zpsychologii,którakoncentrujeuwagęna
patologicznychczynnościachpoznania.Wedlejegodeklaracjiwszystkietetrzy
typypsychologiimiałyznaleźćsięwsystemiesocjologiisyntetycznej.Jednakże
jejautorowiudałosięzrealizowaćjedyniepierwsząznich,czylipsychologię
czynnościspołecznych.Przedwczesnaśmierćtwórcyzredukowałacałościowy
projekttylkodotegojednegoelementu20.
Zanimtenelementkrótkoprzedstawię,czasnapoznanienajważniejszych
charakterystyksocjologiirozwojuspołecznego.Punktemwyjściadopsychologii
społecznejczynnościpoznawczychjestsocjologiapodporządkowanaparadygma-
towiorganicystyczno-funkcjonalnemu,główniewwersjiDurkheimowskiej,wod-
mianiezPodziałupracyspołecznej,aniezpóźniejszychpracoreligii(określamją
dalejmianemsocjologiipierwszej).Jestonaobiektywistycznaiskoncentrowana
nadwóchmechanizmachrozwojowych:kooperacjiikonflikcie.Wpodstawowych
dlasocjologiipierwszejpracach(wydanychjedyniepofrancuskuizwiązanych
zuzyskiwaniemprzezniegostopninaukowychwzakresienaukprawnych)L’État
commeorganisationcoercitivedelasociétéiL’organisationspontanéedelasociété21oraz
19Ibidem,s.31;por.teżopinienatematopozycjipsychologiatowarzyskaapsychologia
społeczna,L.Gumplowicz,SocyologiaXX.wieku,op.cit.,s.347.
20OnwłaśniejestbohaterempięciusetstronicowejksiążkiPsychologiaspołeczna.
21S.Balicki,L’organisationspontanéedelaSociétépolitiqueparSigismondBalicki,Paris1895,
V
.Giard&E.Briere;S.Balicki,L’Étatcommeorganisationcoercitivedelasociétépolitique,Paris1896,
V
.Giard,E.Briere,Librailesfditeurs.
