Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
22
JoannaKurczewska
Wcentrumuwagiznajdująsięwrażenia,wyobrażenia,sądyipojęcia;są
czteremarodzajamistosunkówmiędzygrupąspołecznąaświatemzewnętrz-
nym,czteremaróżnymisystemamiczynnościpsychicznych.Wrażeniaodpo-
wiadającharakterowizwiązkówzeświatemzewnętrznymnarodu,wktórego
świadomościwystępująideedosiebiepodobneipołączonezesobą,wyobra-
żeniaodpowiadająrelacjizeświatemgrupyspołecznej-społeczeństwa,sądy
odpowiadająludowi,apojęcia-państwu.
Dlasocjologiidrugiejcentralnąkategoriąjestświadomośćspołeczna-
Dduszazbiorowa”.Wtymujęciujejformanajbardziejrozwiniętaidopierosię
kształtującawprocesieintegrowaniairóżnicowaniaświadomościludzkiejto
świadomośćzwiązanazpaństwemnarodowym.Wtejkonstrukcjiświadomości
orazwcałejanaliziestatycznejidynamicznejzjawiskświadomościowychmoż-
naodkryćniemałopodobieństwdokoncepcjisocjologicznychwystępujących
wsocjologiipierwszej.
Jednakżesąiznacząceróżnice:psychologiaspołecznajestbardziejodsocjo-
logiipierwszejnasyconaklasyfikacjamikategoriistanówiczynnościpoznaw-
czych,klarownymiwyłączniedlaspecjalistów,dobrychznawcówpsychologii
asocjacyjnej,funkcjonalnejorazfizjologii.Cechujejąnadmiaruściśleńdefini-
cjistanówiczynnościpoznawczych,coznacznieutrudniakomunikacjęnawet
znajbardziejambitnymczytelnikiem.Innymisłowy,wszystkotorazemwzię-
tewistotnysposóbograniczaodbiórtychnowatorskichinterpretacjistruktur
świadomościowych.
Wtejpsychologiinajciekawszawydajesięjawnapolemikazorganicy-
zmem(adokładniejzmetodąanalogiiwanaliziezjawiskpsychicznychludzi)
orazukrytapolemikazmaterializmemhistorycznymnatematprocesuhisto-
rycznegojakoseriizmiennychwczasieschematówuporządkowańświadomo-
ścizbiorowej.
Kończąctękrótkąprezentacjęsocjologiidrugiej,zapytajmy-podobniejak
wprzypadkusocjologiipierwszej-omiejscewniejkategoriinarodu.WPsy-
chologiispołecznejpojawiająsięcharakterystykiDjaźnispołecznej”jakojaźni
odpowiadającejnarodowi.JaźńtatoDczynnościodbiorczeisamopoznawcze32
stałejindywidualnościzbiorowejjakocałościprzeżytychpokoleniami,aod-
noszącychsiędotegosamegopodmiotuwrażeńidoznańprzechowywanych
wpamięcisurowejiscałkowanychzesobą,przybierająukład-przedmioto-
wo-społecznyformacjiNarodu.Podobieństwodoświadczonychwprzebiegu
wiekówwrażeń,jednorodnośćdoznańprzeżytych,zgodnościwichodczu-
waniuiwzwrotnejnaniereakcjinadająindywidualnościspołecznejcharak-
terjednorodnynawewnątrz,ajednorodnośćtastanowipodścieliskojaźni
narodowej”33.
32MimożeBalickiuważa,iżpowinnabyćonaanalizowanadopierowramachpsychologii
samopoznawania.
33Z.Balicki,Psychologiaspołeczna,op.cit.,s.130.
