Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
330D
Księgapierwsza
17
myślisz,jakienajwiększedobrowyniosłeśstąd,żeposiadaszwielki
D
majątek?5
-Takie-powiada-żemożemałoktomiuwierzy,kiedybędęonim
mówił.Bomusiszwiedzieć,Sokratesie,żejakczłowiekazaczynająna-
chodzićmyśliośmierci,wtedysięwsercezaczynawkradaćobawaitroska
orzeczy,októresięczłowiekprzedtemnietroszczyłinieobawiał.Zjed-
nejstronytebajki-jaksiętomówi-otym,cosiędziejewHadesie,
5Majątek,powiadaKefalos,najwięcejsięprzydajewstarościdotego,żebymócnaprawićwyrzą-
dzonekrzywdyiregulowaćzobowiązanieniedotrzymane,abyuniknąćkarywiecznejwHadesie.
Awięcpieniądzemajątylkowartośćpośrednią.Stanowiąśrodekdozachowaniasprawiedliwości.
SprawiedliwośćzdajesięmiećteżdlaKefalosatylkowartośćpośrednią.Onasłużydouniknięcia
mitycznychmąkpośmiertnych.
Alewiarawmityniejestniezachwiana.NawetsamKefalosśmiałsiędotądzopowiadań
oIksjonie,oTantalu,oDanaidachalbooSyzyfie.Dopierobliskaśmierćprzydajeniecowiary-
godnościtymgadkom.Kefalosniewie,czyjegoniepokojeożywotzagrobowysąuniegoobja-
wemzniedołężnienia-takzapewnemyśląmłodziintelektualiściobok,czyobjawempewnego
jasnowidzenia-tejmyśliwydajesiębliższysam.Wkażdymrazietopoczucie,żeniemakrzyw-
dyludzkiejnasumieniu,dajemuspokójwewnętrznyirozniecawnimniejakąnadziejęnaszczę-
ściepośmierci.
Wtymmiejscupadapierwszyprzytykpodadresempoetów.KefaloschwaliicytujePindara,
arównocześniedziwisię,żezdaniewyjętezpoetymaażtakidobrysens.Widocznienawykł
dotego,żepoecipisząpięknie,aleraczejodrzeczy.TęmyślPlatonteżrozwinieszeroko.
SpotykamytutajuKefalosapojęcienamraczejobce.Onmówiowinienieświadomej,
owyrządzaniukrzywdmimowoli,któreteżmaczynićujmęsprawiedliwościczłowieka.Mydziś
wiemy,żedozbrodnipotrzebazłegozamiaruiniejestkłamcąten,ktokogośmimowoliwbłąd
wprowadził,anikrzywdzicielemten,ktoczyjeśprawozłamałmimowoli.DlanasiEdypniejest
winienzbrodniojcobójstwaanikazirodztwa,boniechciałanijednego,anidrugiego,imógłbył
sobieśmiałoztegopowoduoczuniewybierać.Grecybylinawyklidopojęciagrzechuniezamie-
rzonego,anawetgrzechu,którymożnadziedziczyćporodzicach,jaknaszgrzechpierworodny.
TakiKefalostutajmówiomimowolnymoszukiwaniu,zamiastomimowolnymnarażaniukogoś
nastraty,zacosięwHadesieniepowinnoponosićkary,gdybytampanowałasprawiedliwośćbar-
dziejnowoczesna.Chęćwynagrodzeniaszkódwyrządzonych,takżemimowoli,dobrzeświadczy
opostawiemoralnejKefalosa.
Kiedysprawiedliwośćokazujesiętakdoniosłąwartościąwżyciu,żebezniejpoprostustrach
żyćmyślącemu,dobremuczłowiekowi,Sokratesmusikonieczniewiedzieć,cotojestsprawiedli-
wość,jakjąokreślić,naczymonawłaściwiepolega,aczymonaniejest.Pocomuto?Abyjasno
myślećiprzyokazjiniemiećwątpliwości,czypewienczynjest,czyniejestsprawiedliwy.
Sokratesbierzenaprzódpoduwagęokreśleniesprawiedliwości,którymsięposługiwałKefalos,
niewiedzącnawetotym,żetorobi,itookreślenieokazujesięzaobszerne.Onobytak
brzmiało:„Sprawiedliwyjesttenitylkotenczłowiek,któryzawszemówiprawdęizawszeoddaje
cudząrzeczjejwłaścicielowi”.Sokrateszupełniesłuszniedomagasięwtymokreśleniuusunię-
ciasłowa„zawsze”wobumiejscach,zewzględunaludziobłąkanychinieodpowiedzialnych.
Niewszyscy,uważa,mająprawodoprawdyznaszychustiniewszyscymająprawodoodebrania
zpowrotemtego,cośmyodnichotrzymali,tylkoniektórzy.Naprawdęznaszychustinazwrot
własnościtrzebadopierowpewiensposóbzasługiwać.
Polemarchniesłuchawcaletychsłusznychuwag,apowołujesięnapowagęSimonidesa
zKeos(559-469przedChr.),poetysławnegozeswychepigramówpełnychpopularnej
mądrościżyciowej.KefalosprzyznałracjęSokratesowi,aniechciałbyjejodmówićiPolemarcho-
wi,ażerozstrzygnięciewymagałobywysiłkuumysłowego,wycofujesięuprzejmiezdyskusji,
żebywięcejdoniejniewrócić.Spełniłswojezadanie.Pokazałosiędziękiniemu,żezagad-
nieniesprawiedliwościjestdoniosłeiwartosięnimzajmować.Ustaleniegranictegopojęciajest
jużrzecząmłodych.
