Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
1.1.AdamSmithisystemnaturalnejwolności
27
działaniachpodmiotkierujesięjedynymmotywem:korzyściosobistej
(zaspokojeniaswoichpotrzebmaterialnych,osiągnięciabogactwa),któ-
rytomotywjestwyizolowanyzwieluinnych.Możnaprzywołaćsłowa
Smitha:nCzłowieknatomiastprawieciąglepotrzebujepomocyswych
bliźnichinapróżnoszukałbyjejjedyniewichżyczliwości.Jestbar-
dziejprawdopodobne,żenakłoniichdopomocy,gdypotrafiprzemó-
wićdoichegoizmuipokazaćim,żejestdlanichsamychkorzystne,
byzrobilito,czegoodnichżąda.[ś]Nieodprzychylnościrzeźnika,
piwowaraczypiekarzaoczekujemynaszegoobiadu,leczodichdbało-
ściowłasnyinteres.Zwracamysięniedoichhumanitarności,leczdo
egoizmuiniemówimyimonaszychwłasnychpotrzebach,leczichko-
rzyściach”
26
.Gospodarkętworząjednostki,któreciągledokonująaktów
wymianynarynku.Niktniejestbowiemsamowystarczalnywtymsen-
sie,żejestwstaniewytworzyćwszystkiedobra,któresąmuniezbęd-
nedożycia
27
.Pragnienie,awłaściwiekoniecznośćzaspokojeniaswo-
ichpotrzebprzezkażdegoczłowiekaskłaniagondowymiany,handlu
izamianyjednejrzeczynadrugą
”28
.Występujespecjalizacjaipodział
pracy.Wszystkoopierasięzatemnadobrowolnejwymianierealizowa-
nejprzezpodmiotynarynku.Wymianie,którąrządziegoistycznymo-
tywzyskukażdejzestron.Przyczymterminnegoizm”wymagajed-
nakkomentarza,odwołującegosiędopoglądówSmithawyrażonychwe
wcześniejszymdzieleTeoriiuczućmoralnych(1759)
29
.Smithtraktuje
Economy;andontheMethodofInvestigationProperToIt,www.econlib.org/library/Mill/
mlUQP.html[dostęp:14.09.2012])stwierdziłon,żedefinicjaczłowiekagospodarującego
icechmuprzypisanychniejestformalnieumieszczonawżadnejpracyzzakresuekono-
miipolitycznej.Pewienmodelczłowiekagospodarującegojestjednakprzyjmowanyjako
punktwyjściadoanalizekonomicznych,więc-zdaniemMilla-powinienzostaćzrekon-
struowanywpostaciogólnejzasady,cowpłynienapoprawnośćwyjaśnianianaukowego.
Rekonstrukcjamodyfikacji,jakimpodlegałmodelhomooeconomicuswtrakcierozwoju
szkółwkierunkuneoklasycznym,zob.:K.Szarzec,Racjonalnypodmiotgospodarczy.
26
A.Smith,Badanianadnaturąibogactwemnarodów,PWN,Warszawa1954,t.1,
s.21.
27
nAlegdybyniebyłoskłonnościdowymianyihandlu,każdyczłowiekmusiałby
samzdobywaćsobiewszelkierzeczyniezbędnedożyciaisłużącejegowygodzie.Wszyscy
musielibyspełniaćtesameobowiązkiiwykonywaćjednakowąpracęiniemogłobybyć
takiejróżnorodnościzajęć,którawłaśniezrodziłatakwielkąróżnorodnośćuzdolnień”
(ibid.,t.1,s.23).
28
Ibid.,t.1,s.20.
29
WXIXw.rozpoczęłasiędyskusjanatematspójnościpoglądówA.Smithaprzed-
stawionychwTeoriiuczućmoralnychiBogactwienarodów,któraweszładoliteraturypod
