Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
28
Wolnośćgospodarczaipaństwowmyśliekonomicznej
egoizmwkategoriachinteresuwłasnegojednostkiiuznajezapozytyw-
nącechęcharakteruczłowieka.Wskazuje,iżwdziałaniugospodarczym
jednostkimotywemnapędzającymgospodarkęjestrealizacjawłasnego
interesu,alebezkrzywdyinnych
30
.Jednostkakierujesięswoimego-
izmemiodwołujesięrównieżdoegoizmudrugiejstrony,którazwy-
mianyosiągniejakąśkorzyść.Jestwięcróżnicamiędzyżyczliwością
orazoszustwem,gdymaterialniekorzystatylkojednastrona,atransak-
cjąhandlową,gdykorzyśćjestobopólna.Dowymianydochodzitylko
wówczas,kiedyobiestronywidządlasiebiekorzyściwpostacizreali-
zowanegocelu,czyligdynp.wymienianesądobratakiejsamejwarto-
ści.Korzyśćzdziałaniaosiągająnietylkodwiezainteresowanestrony
-mimożetoonezrealizowałyswojeceleiniekierowałysięwżadnym
raziedobremogółu-alerównieżcałespołeczeństwo.Wgospodarcepo-
jawiająsiębowiemefektytejwłaśnieskłonnościpodmiotówdowymia-
nyispecjalizacjipracy.Kierowaniesiędobremogółuniedajebogac-
twa,jakbowiemstwierdzaSmith:nNigdyniezdarzyłomisięwidzieć,
abywieledobregozdziałaliludzie,którzyudawali,żehandlujądla
dobraspołecznego”
31
.
Efektemdziałańjednostkijestwzrostjejindywidualnegobogactwa,
dochodu,majątku,aleicałegokraju.Tonagromadzonebogactwojest
wykorzystywanetakżewkolejnychpodejmowanychdziałaniachgospo-
darczych.ItupojawiasięważnauSmithakwestiawłasnościdóbr:jakie
sąźródławłasnościijakjąchronić.KoncepcjawłasnościSmithamieści
sięwtradycjiprawanaturalnego.Łączyonwykształceniesięwłasności
zepokąrolnictwa,wktórejwystąpiłynierównościwdostępiedozie-
miipodzialedobrobytu,cowymagałoustanowieniawłasnościziemi
iregułprawnychdlajejochrony.Źródłempowstaniawłasnościbyłza-
temniedobórczyteżograniczonośćzasobów.Smithanalizujewłasność
wzwiązkuzdysponowaniemprzezjednostkęjejprywatnymizasoba-
mi,copodlegaochronieprawnejpaństwa.Fundamentalnedlarozwoju
nazwąnDasAdamSmithProblem”.Szerzejzob.:J.Chodorowski,AdamSmith(1723-
1790).ŻycieidziełoautoraBadańnadnaturąiprzyczynamibogactwanarodów,UWr,
Wrocław2002,s.78-82.
30
Szerzejnatematzłożonościpojmowanianinteresuwłasnego”przezA.Smitha
wróżnychjegopracachzob.:P.B.Mehta,Self-InterestandOtherInterests,w:The
CambridgeCompaniontoAdamSmith,K.Haakonssen(red.),CambridgeUniv.Press,New
York2006,s.246-269.
31
A.Smith,Badanianadnaturą,t.2,s.46.
