Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
1.1.AdamSmithisystemnaturalnejwolności
29
gospodarczegoistabilnościpaństwjestbowiemprzestrzeganiepraw
własnościjednostki,nastrażyczegostoipaństwoiprawo.
ZanalizSmithawynikawniosek,żeskorowszystkiepodmiotyza-
chowująsięwsposóbracjonalnyisąwolnewswoichwyborachgospo-
darczych,każdyosiągazewzględunaspołecznypodziałpracypewne
korzyści,awięcwgospodarcezwiększasiępoziombogactwaiosiąga-
najestrównowaga.Natakimmodelujednostkigospodarującejopiera
siękoncepcjanniewidzialnejręki”zBogactwanarodów
32
.Wedługtej
-zdaniemJohnaK.Galbraitha-nnajsławniejszejprzenośniwekono-
mii”
33
,człowiek,ngdykierujewytwórczościątak,abyjejproduktposia-
dałmożliwienajwyższąwartość,myślitylkooswymwłasnymzarobku,
ajednakwtym,jakiwwieluinnychprzypadkach,jakaśniewidzialna
rękakierujenimtak,byzdążałdocelu,któregowcaleniezamierzał
osiągnąć.Społeczeństwozaś,którewcalewtymniebierzeudziału,nie
zawszenatymźlewychodzi.Mającnaceluswójwłasnyinteresczło-
wiekczęstopopierainteresyspołeczeństwaskuteczniejniżwtedy,gdy
zamierzasłużyćimrzeczywiście”
34
.Dobrowolnedecyzjewzakresie
wymianydóbrmiędzyludźmistająsięwięcprzyczynąichbogactwa
indywidualnego,jakicałegospołeczeństwa
35
.Czynnikiem,któryregu-
lujezasadywymianyiwspółpracygospodarczejmiędzypodmiotamisą
zwyczajeiprawotworzoneprzezpaństwo.Zjednejstrony,prawosta-
nowiprzymus,boingerujewwolnośćjednostki,tworzącograniczenia
pewnychdziałań,alezdrugiej-stajesięgwarantembezpieczeństwa,
wolnościiwłasności.
32
Terminnniewidzialnaręka”pojawiasiętylkorazwBogactwienarodówwzwiązku
zomawianiemograniczeńwimporcie.WpiśmiennictwieA.Smithanniewidzialnaręka”
pojawiasięjeszczewHistoriiastronomiiiTeoriiuczućmoralnych.Natematinterpretacji
tejkoncepcjiistniejebardzoobszernaliteratura.Por.m.in.:F.A.Hayek,Law,Legislation
andLiberty,t.1:RulesandOrder,Routledge&KeganPaulLtd.,London1973,rozdz.2:
CosmosandTaxis;W.D.Grampp,WhatDidAdamSmithMeanbytheInvisibleHand?,
nJournalofPoliticalEconomy”2000,t.108,nr3,s.441-465;E.Rothschild,Economic
Sentiments:AdamSmith,CondorcetandtheEnlightenment,rozdz.5:TheBloodyand
InvisibleHand,HarvardUniv.Press,Cambridge2001,s.116-156;P.Minowitz,Adam
Smith’sinvisiblehands,nEconJournalWatch”2004,t.1,nr3,s.381-412;G.Kennedy,
AdamSmith,PalgraveMacmillan,Hampshire-NewYork2008,s.210-226.
33
J.K.Galbraith,Ekonomiawperspektywie.Krytykahistoryczna,PTE,Warszawa
2011,s.71.
34
A.Smith,Badanianadnaturą,t.2,s.46.
35
Szerzejzob.:K.Szarzec,Racjonalnypodmiotgospodarczy,s.45in.
