Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
wybiciasięnaniezależnośćnaroduwęgierskiego.W1871r.wybuchłozakończone
klęskąpowstaniechorwackiewRakovicyskierowaneprzeciwkoAustro-Węgrom.
PokłosiemrewolucjifrancuskiejwEuropiestałysięruchyiorganizacjeantymo-
narchiczneiprodemokratyczne.Wśródnichznajdowałysięorganizacjeomniejlub
bardziejutajonejstrukturze,cowynikałozichantysystemowegocharakteru.Należy
tuwskazaćkarbonariuszyiangielskiruchczartystów.Równieantysystemowybył
wswychzałożeniachZwiązekSprawiedliwych(od1847r.jakoZwiązekKomu-
nistów).DeutscherBund,PhilikiEtaireia,MłodaEuropa,MłodeNiemcy,Młode
Włochy,MłodaPolska,MłodziOsmanowie,IrlandzkieBractwoRepublikańskie—
członkowieichwszystkichdomagalisięzmian.Niejawniedziałałylożemasońskie
oraziluminaci.
WpierwszejpołowieXIXwiekuszczególneznaczeniedlarozwojuniejawnych
stowarzyszeńmiałowolnomularstwo(masoneria),któreswójrozkwitprzeżywało
jużwostatnichdekadachwiekupoprzedniego.Dotychczasowadziałalnośćwol-
nomularstwaposiadałaraczejcharakterndyskretny”
,anietajny.Niemniejjego
organizacyjnedoświadczeniaidorobekmogłybyćibyłyprzyswajaneprzezinne
organizacje,którefunkcjonowaływsposóbniejawny.Jużsamfaktniejawnościskut-
kowałpodejrzliwościąnietylkozestronywładz(monarchów),leczprzedewszyst-
kimszerokichwarstwspołecznychorazinstytucjiobawiającychsięhasełgłoszo-
nychprzezmasonów3.Trudnojednakżeuznaćbezdyskusyjnieantysystemowość
masonerii,skoroprzynależelidoniejzarównomonarchowie,prezydencipaństw,
jakiwysokousytuowanipolitycy.Wartozaznaczyć,iżprzyjętaw1723r.istosowana
przezWielkąLożęLondynuKonstytucjaAndersonastanowiła,iż
wolnomularzjestspokojnympoddanymWładzcywilnych,gdziekolwiekbynie
mieszkałczypracował.Niebierzenigdyudziałuwspiskachisprzysiężeniach,które
mogłybygodzićwpokójidobronarodu.Jestposłusznyniższymwładzomadmi-
nistracyjnym.Ponieważwojna,rozlewkrwiizamieszkizawszeszkodziłyWolno-
mularstwu,dawniKrólowieiKsiążętatymbardziejbyliskorzydopopieranialudzi
przynależącychdoWolnomularstwazracjinaichspokojneusposobienieiwier-
ność.TakwięcBraciaodpowiadajączynamiswoimprzeciwnikomisprawiają,
żezkażdymdniemwzrastahonorBractwa,którezawszekwitniewczasiepokoju.
3T.Cegielski,Sekretymasonów.Pierwszystopieńwtajemniczenia,Warszawa1992,
s.4-6.Niejawność,azatempowszechniejszanieznajomośćzasadorazsamejdziałalności
wolnomularstwawewspółczesnymświeciesprawiła,iżpojawiłosięszeregteoriinegatywnie
jeoceniającychiopisujących.Silniespolaryzowanepostawyzarównoprzeciwników,jak
iapologetówsąprzyczynąsporychtrudnościbadawczychtegoruchu.Dośćpowiedzieć,
żedominującymnurtempoznawczymjestbardziejpublicystycznaliteraturasensacyjnaniż
wyważonaipozbawionaafektacjiliteraturanaukowa.Ponadtolicznepublikacjeobarczone
sąszeregiembłędówinadinterpretacji,częstowynikającychzwłasnego,ideowego,zaanga-
żowaniaautora.Stądpiewcaminczarnejlegendy”wolnomularstwasąreprezentanciśrodo-
wiskkrytykowanychprzezmasonerię,aszczególnymiobrońcamipozytywnegowizerunku
—autorzybędącysamiczłonkamilóż.Zob.L.Hass,WolnomularstwowEuropieŚrodkowo-
-WschodniejwXVIIIiXIXwieku,Wrocław1982,s.17.
25
