Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
34
Rozdział10Teoretyzowanie(natemat)niepełnosprawności
rozumieniatychpraw–jakobezwzględniepowszechnychirównych–zyskałmiejsce
wprawodawstwiedopierowdrugiejpołowieXXwieku,awielupaństwomnadal
dalekodojegouznania.Stopniowoprzyjmowanajesttezaorównościformalnej
ludzi,awięcuznaniutakichsamychprawkobietimężczyzn,ludziwszystkichras
iwarstwspołecznych.Owieletrudniejnatomiastutrwalasięprzekonanieokoniecz-
nościzapobieganiafaktycznejdyskryminacji,tj.obowiązkuzapewnieniaprzez
społeczeństworzeczywistejrównościprawwszystkimludziom,równieżtym,którzy
zewzględunaswójwiek–lubniesprzyjającepołożenie–potrzebująszczególnych
warunków,abymoglikorzystaćzpowszechnieprzysługującychpraw(Jankowska,
2012).Realnemuzagwarantowaniuprawczłowiekagrupomszczególniezagrożonym
dyskryminacjąmasłużyćwprowadzanie–obokaktówogólnych,uniwersalnych–
dokumentówspecjalnych,tj.uregulowańszczegółowych(osobnychaktówdlaroz-
maitychkatalogówprawalbodlaróżnychgruposóbzagrożonychdyskryminacją).
Jednąznajsilniejmarginalizowanychidyskryminowanychgrupodlatpozostają
osobyzniepełnosprawnościami.
Zapisfundamentalnychzałożeńpodejściadoniepełnosprawnościopartegona
prawachczłowiekastanowiKonwencjaoprawachosóbniepełnosprawnych,którabędąc
aktemnormującymwsposóbkompleksowyzagadnieniazwiązanezniepełnospraw-
nością,wyznaczaokreślonestandardydziałaniawładzpublicznychwobecosóbznie-
pełnosprawnościami.Wkonwencjiuznajesię,żeusuwaniebarieruniemożliwiają-
cychrównetraktowanieorazrówneuczestniczenieosóbzniepełnosprawnościami
wżyciuspołecznymwymagajednoczesnegozastosowaniaśrodkówprawnych,poli-
tycznychispołecznych.Wkoncepcjitejprzyjmujesię,żeosobyzniepełnosprawno-
ściamimająprawodouczestnictwawewszystkichsferachżyciaspołecznegonarówni
zosobamibezniepełnosprawności.Takiepodejścieprzyczyniasięzjednejstrony
dowypełnianiazobowiązańprzeznposiadaczyobowiązków”(ang.dutybearers),czyli
państwaiinstytucjidziałającychzjegoramienia,azdrugiej–dodochodzeniaswoich
prawprzeznposiadaczypraw”(ang.rights-holders),czylinp.osobyzniepełnospraw-
nością(Worm,2012).Wramachtegomodeluosobyzniepełnosprawnościąniesą
uważanezabeneficjentówdobroczynności,niesąobiektemdecyzjipodejmowanych
przezinnych,leczsąposiadaczamipraw,takjakkażdyobywatel,sąautonomicznymi
podmiotamiimogąrealizowaćswojąwolę.
Dyskusjanatematsposoburozumieniapojęcianiepełnosprawnościniema
wbrewpozoromtylkoznaczeniaterminologicznego.Modeleniepełnosprawności
wpływająnietylkonaspołecznąpolitykęwobecosóbzniepełnosprawnością,lecz
takżenadziałaniaprofesjonalistówiusługodawców.Wydajesięrównież,żewysiłek
zamknięcianiepełnosprawnościwdefinicyjnychramachtworzyszczególnąprze-
strzeńdlafunkcjonowaniaosóbzniepełnosprawnościami.Tworzeniespecjalnych
ustawmożewskazywaćnaszczególnątroskę,którąotaczasiętęgrupę,alejednocześnie
oznaczawykluczeniezpowszechnychzasadfunkcjonowania.Niezwalniatojednak
