Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Rozdział1.Wstępdoteoriiparafrazy
13
torobimywmodelugramatycznym-przedstawićizomorficznyschematzna-
czeniowy,aleaniwybranejparafrazy,anischematuznaczeniowegoniemożna
utożsamiaćzwyobrażeniemsensuwnaszejgłowie.
Dobrzetowidać,kiedymamydoczynieniazodbioremdziełsztuki
wdyskursieartystycznym.Podobniejakwinnychdyskursach,mamytudo
czynieniazeschematemkomunikacyjnymprzekaz–interpretacja–rozu-
mienie(=wyobrażeniesensu).Traktujemydziełasztukijakoswoisty,mate-
rialnieobserwowanytekst,którywskazujenacoś,comożnanazwaćsensem.
Jeślitodziełowywołujetrudnościinterpretacyjne,sens,naktórymawska-
zywać,stajesięnieuchwytny.Wtedyodbiorcadeklaruje,żeunierozumie”
tegodzieła.Możnasięzastanowić-dlaczego.Ipierwszym,coprzychodzido
głowy,jestprzypuszczenie,żeodbiorcaniejestobeznanyzestylem,sposo-
bemtworzeniategodziełaitd.Możnaprzypomnieć,jakieskandalewywołały
pierwszedziełamodernistów,dlategożeichodbiorcyunierozumieli”intencji
twórców.Syndromdążeniadorozumieniaprzekazówprzezodbiorcówjest
taksilny,żepowodujepoczucieobrazy,kiedyniesąoniwstanieczegośzro-
zumieć.Później,kiedyodbiorcywyćwiczylinowąinterpretacjęirozumienie
dziełmodernistycznych,dziełateosiągnęłyolbrzymiecenynarynkusztu-
kiistałysięprzykłademwzorcówestetycznych.Alenieokreślonośćsensu
wdyskursieartystycznymstajesięjeszczebardziejnieuchwytna,ponieważ
niemożemyprzeżyciaestetycznegozamienićnajakikolwiekschematwer-
balny,niejesteśmywstanieopisaćwerbalnienaszegoprzeżyciapiękna.Nie
znaczytooczywiście,żeniemożemywskazaćnazjawiskoparafrazywtym
dyskursie.TypowymprzykłademjestwędrującytematprzedstawieniaMat-
kiBoskiejwkulturzezachodniej.Setkitysięcyobrazów,rysunkówirzeźb
sąrozpoznawalnejakoparafrazywskazującenauniwersalnysensmacie-
rzyństwa,miłościmatkiidziecka-jedynymograniczeniemjesttutajpłeć
dzieckajakoprzyszłegoSynaBożego,Chrystusa.Whistoriisztukiznajdu-
jemywieleprzykładów,kiedytwórcysporządzająlicznewariantyobrazów
irzeźbwskazującychnatensamtemat.Wartosięzastanowić,cozmusza
twórcędotworzeniawariantówdziełsztuki.Wiarygodnąodpowiedziąnato
pytaniejestprzypuszczenie,żejestonprzekonany,żestworzonyprzezniego
wariantniewystarczającodokładniewskazujenazamierzonydoprzekazania
sensiwtedyzaczynaposzukiwaćjakichśinnychsposobówtworzenianowych
dzieł-parafraz.Whistoriisztukiplastycznejspotykamyliczneprzykładyna-
śladownictwa,kiedytwórcystosująnoweśrodkidotworzeniaparafrazwska-
zującychnakiedyśjużprzekazanysensitd.
